Dergi 129

340

Ayrılıkçı Hareketlerin Ulusal Kurtuluş Hareketi Statüsü Kazanması: Hukuki ve Siyasi Boyutlar

tülmekte olan hareketin organizasyon ve temsil gücüne ve hareketin

seçtiği direniş yönteminin, metot ve araçlarının hukuki açıdan hesap

verilebilirliğine indirgememiz yanlış olmayacaktır.

III- Uluslararası İnsancıl Hukukun Uygulamadaki Etkinlik

Düzeyi

Uluslararası insancıl hukukta, sivil-asker ayrımı yapmaya özen

göstermeyen, insanların yok yere acı çekmesine sebep olan ve çevre-

ye kalıcı hasarlar veren metot ve araçların kullanımını yasaklamıştır.

Silahlı çatışmaların niteliğine göre belirlediği hukuki çerçeveler ile sa-

vaşanlara, sivillere ve savaş dışı kalan askerlere önemli hak ve yüküm-

lülükler öngörmüş ve bunlara yetkilendirilmenin kriterlerini teorik

düzeyde saptamıştır. Ancak tartıştığımız üzere, bu hak ve yükümlü-

lüklerin elde edilmesi için karşılanması gereken ölçütlerin ne olduğu

konusunda muğlaklıklar bulunmaktadır ve uluslararası antlaşmalar

yalnızca onları imzalayan devletler için bağlayıcı olmaktadır. Tar-

tışmalı hukuki kişiliği nedeniyle uluslararası toplumun da yaptırım

gücü kısıtlı olduğundan, insancıl hukukun tam manasıyla yetkinliğe

ulaştığını söylemek imkânsızdır.

Aynı zamanda insani hukuk kurallarının uygulanmasından ilkin

devletlerin mesul olduğu vurgulanmış ve devletlerden Cenevre Söz-

leşmeleri ve Ek Protokollerin ihlalini yasaklayan iç düzenlemeler yap-

maları istenmiştir. Ancak bu düzenlemelerin iradi oluşu, uygulama

noktasında zafiyetler doğurmuş ve güçlü devletler kendilerini böyle

bir yükümlülük altına almak istememiştir. Örneğin dönemin güçlü

sömürgeci gücü Portekiz 1974’e kadar, ne Angola’daki Angola’nın Kur-

tarılmış Halk Hareketi, ne Gine-Bissau’daki Gine ve Yeşil Burun’un

Bağımsızlığı için Afrika Partisi ne de Mozambik’teki Mozambik Kur-

tuluş Cephesi karşısında sürdürmekte olduğu silahlı çatışmalara Ce-

nevre Sözleşmelerinin ve Ortak Madde 3’ün – Ortak Madde 3, evrensel

örf- adet kuralı olmasına rağmen- uygulanabileceğini kabul etmemiş,

sömürge tahakkümüne başkaldıran halkın mücadelesini ulusal yetki

alanında değerlendirmiştir.

Higgins, “The Application of IHL”, s.27.