342 / 405
341
TBB Dergisi 2017 (129)
Ümmühan Elçin ERTUĞRUL / Tuğba SARIKAYA GÜLER
Devlet iradesiyle uygulanmasının güç olduğu görülen uluslara-
rası insancıl hukuk için uluslararası alanda yaptırım mekanizmala-
rı sonradan geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda, BM Güvenlik
Konseyi tarafından Eski Yugoslavya ve Ruanda’daki silahlı çatışmalar
sırasında işlenmiş olan savaş suçlarını cezalandırmak üzere kurulan
uluslararası mahkemeler ve insanlığa karşı işlenen suçları, soykırım
suçunu, savaş suçlarını ve saldırı suçunu yargılamak üzere kurulmuş
olan Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) örnek olarak düşünülebi-
lirler. UCM’nin kuruluş belgesi olan Roma Statüsü Madde 8(2)’ye göre
savaş suçları, (i) 1949 tarihli Cenevre Sözleşmelerinin, (ii) uluslararası
silahlı çatışmalara uygulanan yasa ve geleneklerin ve (iii) uluslarara-
sı nitelik taşımayan silahlı çatışmalarda Ortak Madde 3’ün ve genel
uygulanabilir hukuk ve teamüllerin ciddi ihlali durumunda oluşmak-
tadır.
75
Fakat UCM’nin bu güne kadar yalnızca Afrika ülkelerindeki
çatışmalarla ilgilenmiş olması, Mahkeme’nin Afrikalı devletlerin iç iş-
lerine karışmak üzere geliştirilmiş
neo-kolonyal
müdahale aracı olarak
görülmesi sonucunu doğurmuştur.
76
Zaten uluslararası toplum yalnızca çatışmaların kitleselleştiği, in-
san hakları ihlallerinin iyice ağırlaştığı ve merkezi otoritenin zayıfla-
ması sonucu çatışmanın bölgesel ve uluslararası dengeleri sarsmaya
başladığı durumlarda silahlı çatışmalara müdahale etmekte ve sorunu
BM’nin resmi gündemine taşımaktadır.
77
Örneğin, 1971 yılında, BM
Genel Kurulunun 2787 sayılı kararıyla, meşru self-determinasyon hak-
kını kullanmak üzere Zimbabwe, Namibya, Mozambik, Angola ve Fi-
listin halkınca yürütülen silahlı çatışmaların hukukiliğini geç de olsa
kabul etmesi bu duruma bir örnek teşkil eder niteliktedir.
78
75
Uluslararası Ceza Mahkemesi, Rome Statute of the International Criminal Court,
17 Temmuz 1998,
https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf (Erişim Tarihi 10 Nisan 2016).
76
Phil Clark, “The Limits and Pitfalls of the International Criminal Court in Africa”,
E- International Relations, 28 Nisan 2011,
http://www.e-ir.info/2011/04/28/the-limits-and-pitfalls-of-the-international-criminal-court-in-africa/ (Erişim Tarihi 2
Mayıs 2016).
77
Kurubaş, s.50.
78
BM Genel Kurulu, “Resolution 2787 (XXVI) the Representation of States in Their
Relations with International Organizations”,6 Aralık 1971.