159 / 457
158
Kadının Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddetten Kaynaklanan Sığınma Hakkı
GİRİŞ
Kamuoyunda kısaca “İstanbul Sözleşmesi” olarak bilinen, “Ka-
dınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mü-
cadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi” Türkiye Cumhuriyeti
tarafından 11 Mayıs 2011 tarihinde imzalanmıştır. 24.11.2011 tarihli ve
6251 sayılı Kanun’la naylanması uygun bulunan sözleşme, 8 Mart 2012
tarihinde ve 28227 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak,
yürürlüğe girmiştir.
1
Bu sözleşme (bundan böyle
“İstanbul Sözleşmesi”
olarak anıla-
caktır), diğer sözleşmelerden ve uluslararası düzenlemelerden
2
fark-
lı olarak, 18 yaşından küçük kız çocuklarını da kapsayacak şekilde
kadınlara yönelik şiddet, aile içi şiddet ve toplumsal cinsiyete dayalı
şiddet eylemlerinde mağdurların korunması, şiddet eylemlerinin ko-
vuşturulması ve kadına yönelik her türlü ayrımcılığın ortadan kaldı-
rılması için politikalar geliştirilmesi amacıyla
3
, oldukça ayrıntılı koru-
yucu ve önleyici hükümler getirmekte, ayrıca sözleşme hükümlerinin
taraflarca etkili bir biçimde uygulanmasını sağlamak üzere özel bir
izleme mekanizması kurmaktadır.
4
İstanbul Sözleşmesi’nin kamuoyunda az tartışılan ve dolayısıyla
yeterince bilinmeyen yeni düzenlemelerinden birisi de Sözleşme’nin
60’ncı maddesinde belirtilen, kadının sadece kadın olması sebebiyle
maruz kaldığı toplumsal cinsiyete dayalı şiddet veya zulümden
(perse-
cution
) kaynaklanan, bir başka ülkeye sığınma hakkıdır. Bu hak, “Mül-
tecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşme”
5
(bundan böyle “
1951
1
Sözleşme 10.2.2012 tarihli ve 2012/2816 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına uygun
olarak yürürlüğe konmuştur.
2
Bkz. Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW)
ve Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesine İlişkin İhti-
yari Protokol. Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesinin
onaylanması 11.6.1985 tarih ve 3232 sayılı kanunla uygun bulunmuş, Bakanlar
Kurulunca 24.7.1985 tarihinde 85/9722 sayılı kararla onaylanmış ve 14 Ekim 1985
tarih ve 18898 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır. Kadınlara Karşı Her Türlü
Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesine İlişkin İhtiyari Protokol’ün onaylanması
ise 30.7.2002 tarih ve 4770 sayılı kanunla uygun bulunmuş, Bakanlar Kurulunca
26.8.2002 tarih ve 2002/4703 sayılı kararla onaylanmış ve 18.9.2002 tarih ve 24880
sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır.
3
İstanbul Sözleşmesi m.1-3.
4
İstanbul Sözleşmesi m.66-70.
5
Cenevre’de 28 Temmuz 1951 tarihinde imzalanan sözleşme, 29.8.1961 tarihli ve
359 sayılı kanun ile onaylanmış, 05.09.1961 tarih ve 10898 sayı ile Resmi Gazete’
de yayımlanmıştır.