162 / 457
161
TBB Dergisi 2017 (130)
Recep DOĞAN
letin hukuki korumasından yararlanmaya yönelik başvuruları, iltica
başvurusu (
refugee application
) olarak kabul edilip, kendilerine bundan
böyle mülteci statüsü (
refugee status
) verilecektir.
Mülteci statüsünün belirlenmesinde uygulanacak ölçütler ve usul-
ler yukarda belirtildiği üzere “
1951 Sözleşmesi
” ve bu sözleşmeyi za-
man ve mekân bakımından tadil edip Avrupa dışında meydana gelen
olaylara da uygulanmasını sağlayan “
1967 Protokolü
” ne uygun ola-
rak belirlenmiş olup, mülteci statüsünün belirlenmesinde uygulanan
ölçütler, 1951 Sözleşmesi’nin ilgili hükümlerine göre aşağıda ayrıntılı
olarak tartışılacaktır.
II-1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolü
1951 Sözleşmesi’nin 1, (A) 2 maddesine göre “mülteci” kavramı:
“1 Ocak 1951’den önce meydana gelen olaylar sonucunda ve ırkı,
dini, tabiiyeti,
belli bir toplumsal gruba mensubiyeti
veya siyasi düşünce-
leri yüzünden, zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için
vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasın-
dan yararlanamayan, ya da söz konusu korku nedeniyle, yararlanmak
istemeyen, yahut tabiiyeti yoksa ve bu tür olaylar sonucu önceden yaşa-
dığı ikamet ülkesinin dışında bulunuyorsa, oraya dönemeyen veya söz
konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen” kişiyi ifade etmektedir.
Aynı sözleşmenin 1, (B) maddesi, taraf devletlere “1 Ocak 1951’den
önce meydana gelen olaylar” deyimini yorumlama bakımından se-
çimlik hak vermektedir. Bu madde hükmüne göre:
“İşbu Sözleşme’nin amaçları bakımından, Madde 1, kısım (A)’da
yer alan “1 Ocak 1951’den önce meydana gelen olaylar” ifadesi, ya,
(a) “1 Ocak 1951’den önce Avrupa’da meydana gelen olaylar”; veya
(b) “1 Ocak 1951’den önce Avrupa’da veya başka bir yerde meydana
gelen olaylar” anlamında anlaşılacak ve her Taraf Devlet bu Sözleşme’
yi imzaladığı, tasdik ettiği veya ona katıldığı sırada bu Sözleşme’ ye
göre taahhüt ettiği yükümlülükler bakımından bu ifadenin kapsamını
belirten bir beyanda bulunacaktır.”
Türkiye sözleşmeyi imzalarken sunduğu deklarasyona göre, “1
Ocak 1951’den önce meydana gelen olaylar” ibaresini “1 Ocak 1951’den