161 / 457
160
Kadının Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddetten Kaynaklanan Sığınma Hakkı
to the Status of Refugees
” olup “Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair
Sözleşme” olarak Türkçe’ ye çevrilmiştir.
8
Genel olarak Türkçede “
refugee
” kelimesinin karşılığı olarak “mül-
teci”, “
asylum seeker
” kelimesinin karşılığı olarak ise “sığınmacı” keli-
mesi kullanılmaktadır.
9
Ancak gerek literatüre, gerekse uluslarara-
sı düzenlemelere göre, iltica etme hakkı ve dolayısıyla mülteci olma
durumu hukuki bir statünün kazanılmasını, sığınma hakkı ve sığın-
macı olma durumu ise hukuki bir statünün kazanılmasından daha
çok, sığınılan ülkenin yasalarından mülteciler gibi yararlanılmasını
öngörmeyen kısa süreli fiili bir barınma durumunu ifade etmekte-
dir.
10
Nitekim aynı nedenle, 4.4.2013 tarihli ve 6458 sayılı “Yabancılar
ve Uluslararası Koruma Kanunu” 61 ve 63’üncü maddeleri arasında
mülteci (Madde-61), şartlı mülteci (Madde-62) ve ikincil koruma (Mad-
de-63) tanımları getirmekte, daha önceden mevzuatta
11
sığınmacı ola-
rak tanımlanan kişilerin bundan böyle şartlı mülteci olarak tanımlan-
masını öngörmektedir. Kanaatimiz odur ki, İstanbul Sözleşmesi’nin
60’ncı maddesi, ayrıntıları aşağıda tartışılacak olan 1951 Sözleşmesi’nin
1, (A) 2 maddesi gereğince mülteci olarak kabul edilemeyen, ancak
sırf kadın olduğu için şiddete/zulme uğrayan veya haklı nedene da-
yalı olarak bu zulme uğramaktan korkan kadınların, bundan sonraki
sığınma başvurularının toplumsal cinsiyet farklılıklarına duyarlı bir
biçimde yorumlanmasını ve bu kadınlara da 1951 Sözleşmesi’nin 1, (A)
2 maddesi gereğince mülteci statüsünün verilmesini öngörmektedir.
Bu nedenle, gerek İstanbul Sözleşmesi’nin 60’ncı maddesinin başlığı
“sığınmacı başvuruları” olarak çevrilmiş ve bu makalenin başlığında
da “sığınma hakkı” kelimesi kullanılmış ise de, sırf kadın olduğu için
toplumsal cinsiyete dayalı olarak zulme maruz kalan veya zulme uğ-
ramaktan korkan kadınların, kendi devletleri dışında bir başka dev-
8
05.09.1961 tarihli ve 10898 sayılı Resmi Gazete.
9
“Refugee” kelimesinin “sığınmacı” olarak kullanımı hakkında Bkz. Hüseyin Pa-
zarcı, Uluslararası Hukuk Dersleri, II. Kitap, Gözden Geçirilmiş 3. Baskı, Turhan
Kitabevi, Ankara, 1993, s.181-184.
10
M. Tevfik Odman, Mülteci Hukuku, AÜSBF İnsan Hakları Merkezi Yayınları No:
15, Ankara, 1995, s.188-189.
11
14.9.1994 tarihli ve 94/6169 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan
“Türkiye’ye İltica Eden veya Başka Bir Ülkeye İltica Etmek Üzere Türkiye’den
İkamet İzni Talep Eden Münferit Yabancılar ile Topluca Sığınma Amacıyla Sınır-
larımıza Gelen Yabancılara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usul
ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”, 30.11.1994 tarih ve 22127 sayılı Resmi Gazete.