160 / 457
159
TBB Dergisi 2017 (130)
Recep DOĞAN
S
özleşmesi” olarak anılacaktır) ve bu sözleşmeyi zaman ve mekân ba-
kımından tadil edip Avrupa dışında meydana gelen olaylara da uygu-
lanmasını sağlayan 1967 tarihli “Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair
Protokol” de (bundan böyle “
1967 Protokolü
” olarak anılacaktır)
6
yer
almamaktadır. Dolayısıyla, İstanbul Sözleşmesi’nin 60’ncı maddesi,
toplumsal cinsiyet farklılıkları nedeniyle kadınlara uygulanan şiddet
eylemlerinin 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolü’nde sayılan “zulüm”
(
persecution
) çeşitlerinden biri olarak kabul edilmesini öngörmekte ve
her iki düzenlemenin de kapsamını genişletmektedir.
Bu nedenle, 1951 Sözleşmesi’ne göre, taraf devletlerin takdirine bı-
rakılan ve “toplumsal cinsiyete dayalı şiddet” tanımının kapsamına
girebilecek eylemler, İstanbul Sözleşmesi ile birlikte artık taraf devlet-
lerce toplumsal cinsiyet farklılıklarına duyarlı bir şekilde yorumlana-
cak ve 1951 Sözleşmesi’nin 1 A (2) maddesinde belirtilen diğer şartların
gerçekleşmesi halinde, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet eylemleri ne-
deniyle zulme uğrayan veya zulme uğramaktan haklı nedenlerle kor-
kan her kadına mülteci statüsü verilmesi zorunlu olacaktır.
Bu makalede, İstanbul Sözleşmesi’nin 60’ncı maddesinde yer alan
“kadının toplumsal cinsiyete dayalı şiddetten kaynaklanan sığınma
hakkı” nın kapsamı kavramsal ve hukuki boyutları ile incelenecektir.
1951 Sözleşmesi ve diğer düzenlemeler ışığında, bu hakkın nasıl yo-
rumlandığına ilişkin değişik ülke uygulamalarından örnekler verile-
cek, toplumsal cinsiyete dayalı şiddetten kaynaklanan sığınma hakkı
kapsamında Türkiye’den yapılabilecek başvuruların kabul edilebilirli-
ği irdelenecektir.
KAVRAMSAL BOYUT
I-Terim Sorunu
Her şeyden önce İstanbul Sözleşmesi’nin 60’ncı maddesinin başlığı
İngilizce metinde “
Gender-based asylum claims
” olup, bu husus resmi çe-
viride “Toplumsal cinsiyete dayalı sığınmacı başvuruları” şeklinde yer
almıştır.
7
Yine 1951 Sözleşmesi’nin İngilizcesi “
1951 Convention Relating
6
1.7.1968 tarih ve 6/10266 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile katılınmış olup, 5.8.1968
tarih ve 12968 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır.
7
8 Mart 2012 tarihli ve 28227 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete.