306 / 457
305
TBB Dergisi 2017 (130)
Burcu GÖRKEMLİ
bir diğer kişiye yönelik şiddet, hakaret veya küfür gibi çalışma hayatı ile bağ-
daşmayacak yol ve yöntemlerle sistematik bir biçimde düşmanca ve ahlak dışı
bir hareket
şeklinde
ortaya çıkan bir çeşit psikolojik baskı”
7
şeklinde ifade
edilmektedir. Daha kapsamlı bir bakış açısıyla mobbing,
“İş yerinde ya
da iş ilişkisinden dolayı fail tarafından kısa olmayan bir sürede tekrarlanan
davranışlarla, sistematik bir şekilde, mağdurun iş ortamını kötüleştiren, mes-
leki etkisi olan ya da onu iş hayatından koparan, kural olarak kasten yapılan,
ancak ihmalen de gerçekleşebilen bir süreç”
8
olarak tanımlanmaktadır.
Latincede
“kararsız kalabalık”
manasına gelen
“mobile vulgus”
keli-
mesinden türetilen
“mobbing”
kelimesi İngilizce’ye bu şekliyle girmiş-
tir.
9
Yıldırma, yıpratma, duygusal taciz, psikolojik şiddet, sindirme,
psiko-terör ve manevi taciz anlamlarına gelen mobbing kavramı ilk
olarak 1960 yılında Konrad Lorenz tarafından kullanılmış olup; Lo-
renz mobbing kavramını,
“Büyük bir hayvanın tehdidine karşı daha küçük
hayvan gruplarından gelen karşı tepki”
olarak açıklamıştır.
10
Lorenz’in bu
tanımından yola çıkarak mobbingi, grup içinde rakip olarak algılanan
güçlü bir kişiye karşı güçsüz kişilerin bir araya gelmek suretiyle, teh-
dit olarak algılanan söz konusu kişiyi, tepkileriyle bezdirmeye çalışıp
grup dışına çıkarma faaliyetleri olarak tanımlayabiliriz.
1980’li yıllarda iş yerindeki duygusal saldırıları ifade etmek için
mobbing kavramını ilk defa Profesör Leymann kullanmış; Leymann
mobbingi,
“İşyerinde çalışan kişi veya kişiler üzerinde planlı ve sistematik
bir şekilde baskı oluşturarak bunaltma, korkutma, şantaj, aşağılama, tehdit
etme gibi taktiklerle başlayıp, çalışanların işten ayrılmasına kadar varabilen
bir süreç”
olarak tanımlamıştır.
11
7
Atila Erkal, İdare Hukukunda Mobbing, Adalet Yayınevi, Ankara 2014, s. 7; Lan-
genscheidt, Grosswörterbuch Deutsch als Fremdsprache, Berlin, München 2003, s.
699.
8
Erkal, İdare Hukukunda Mobbing, s. 20.
9
Hasan Gül, Aliye Ağıröz, “Mobbing ve Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişkiler:
Hemşireler Üzerinde Bir Uygulama”,
Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi Dergisi
, Cilt: 13, Sayı: 2, 2011, s. 30.
10
Muhittin Şahin, “Mobbing Olgusuna Anatomik Bir Bakış: Üniversite Özelinde
Vaka Analizi”,
Akademik Bakış Dergisi
, Sayı: 38, Eylül-Ekim 2013, s. 2; Hasan İbi-
cioğlu, Münire Çiftçi, Seher Derya, “Örgütlerde Yıldırma (Mobbing): Kamu Sek-
töründe Bir İnceleme”,
Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi
, Cilt: 1, Sayı: 2,
ISSN: 1309-8039 (Online), 2009, s. 27.
11
Gül, Ağıröz, “Mobbing ve Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişkiler: Hemşireler Üze-
rinde Bir Uygulama”, s. 31; H. Leymann, The Content and Development of Mob-
bing at Work,
Europen Journal of Work and Organizational Psychology
, 5, 1996, s. 165,