Dergi 130

402

Güncel Gelişmeler Işığında Türk Vatandaşlığının İstisnai Haller Kapsamında Kazanılması

Çocuğun ergin olup olmadığı gibi velayetin hangi ebeveynde oldu-

ğu da MÖHUK uyarınca yetkili olan hukuka göre tespit edilmelidir

150

Türk vatandaşlığını kazanan ana ya da babasıyla birlikte vatandaşlık

kazanması söz konusu olan çocuğun ergin olup olmadığı MÖHUK

m.9/1 ve MÖHUK m.2/3 gereği atıfla beraber çocuğun milli hukuku-

na göre belirlenmelidir. Çocuk eğer vatansızsa ya da Türkiye’de mül-

teci statüsü

151

ile kalmaktaysa MÖHUK m.4/1-a gereği yerleşim yeri,

bulunmadığı hâllerde mutat mesken, o da yok ise dava tarihinde bu-

lunduğu ülke hukukuna göre; çocuk birden fazla devlet vatandaşlığı-

na sahip ise daha sıkı ilişki hâlinde bulunduğu devlet hukukuna göre

tespit edilir. Bu noktada MÖHUK m.4/1a bendi her ne kadar sadece

mültecilerden söz etse de bizim de katıldığımız görüş

152

uyarınca bu

bendin kapsamına MÖHUK’tan daha sonra yürürlüğe giren YUKK

uyarınca Türkiye’de ‘şartlı mülteci’, ‘ikincil koruma’ ve ‘geçici koruma’

150

Aynı yönde bkz. Faruk Kerem Giray, ‘‘5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu

Hakkında Değerlendirme’’,

Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Prof.

Dr. Ata Sakmar’aArmağan, 2011/1, s.382; Doğan, Vatandaşlık, s.118.

151

Türk hukuku uyarınca mülteci statüsü ve bu statüyle ilgili düzenlemeler

Türkiye’nin 1961’de onayladığı (RG 05.10.1961, S.10898) ‘Mültecilerin Hukuki Du-

rumuna İlişkin 1951 tarihli Cenevre Sözleşmesi’ne göre belirlenecektir. Nitekim

Sözleşmenin ‘hukuki statü’ başlıklı 12. maddesi uyarınca da‘her mültecinin birey-

sel statüsü daimi ikametgâhının bulunduğu ülkenin yasalarına veya eğer daimi

ikametgâhı yoksa, bulunduğu ülkenin yasalarına tabidir’.

152

Gülören TEKİNALP/Ayfer Uyanık Çavuşoğlu, Milletlerarası Özel Hukuk Bağ-

lama Kuralları, Genişletilmiş 11. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2011; Aysel Çeli-

kel/Bahadır Erdem, Milletlerarası Özel Hukuk, Yenilenmiş 14. Bası, Beta Yayın-

cılık, İstanbul 2016, s.69. Nitekim Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü

tarafından 13.10.2015 tarihinde Türkiye’de mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma

statüsünde bulunanlar ve geçici koruma altına alınanların evlendirme işlemleri

ile çocuklarının tanımasına yönelik işlemlerde tereddütlerin giderilmesi amacıyla

yapılan açıklamada da MÖHUK m.4/1-a bendine atıfta bulunulmuştur. Açıkla-

mada MÖHUK m.13/1 uyarınca evlenme ehliyeti şartları ile evlenme engelleri

bakımından tarafların her birinin milli hukukunun uygulanması gerektiği belirtil-

miş ve YUKK uyarınca mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma statüsünde bulunan

veya geçici koruma altına alınanların evlenme ehliyeti şartları ile evlenme engel-

leri ve çocuklarının tanıma yoluyla babaları ile soybağı kurulması konularında

Türk hukukunun esas alınacağı belirtilmiştir. MÖHUK m.16 uyarınca soybağının

kuruluşu, çocuğun doğum anındaki millî hukukuna, kurulamaması hâlinde çocu-

ğun mutat meskeni hukukuna tâbidir. Soybağı bu hukuklara göre kurulamıyor-

sa, ananın veya babanın, çocuğun doğumu anındaki millî hukuklarına, bunlara

göre kurulamaması hâlinde ana ve babanın, çocuğun doğumu anındaki müşterek

mutat mesken hukukuna, buna göre de kurulamıyorsa çocuğun doğum yeri hu-

kukuna tâbi olarak kurulur. bkz.:

https://www.nvi.gov.tr/mevzuat/mevzuat/

talimat-aciklayici-yazilar (Erişim tarihi 15.03.2017).