dergi 132

341

TBB Dergisi 2017 (132)

Gizem GÜLTEKİN VÁRKONYI

ancak yasal adımlarla düzenlenebileceğini göstermiştir. Kişisel veri-

lerin milli güvenlik çerçevesinde terörle mücadele ve ciddi suç teşkil

eden durumlar kapsamında istihbarat oluşturma adına yurt dışına

aktarımı ise başlı başına yasal düzenleme gerektiren bir konu olarak

zamanla ortaya çıkmıştır. Konu zaman zaman ikili ülkeler arasında si-

yasi krizlere yol açsa da hukukun gücü bu konuya da çare olmuştur.

Yolcu İsim Kayıtları (YİK)

kişilerin veri koruma hakkına ve gizliliğine

zarar verebilecek şekilde böyle bir kategoride değerlendirilebilecek bir

örnek olarak verilebilir.

YİK Programı terörle mücadele kapsamında ABD’ye gelen ve

ABD’den başka ülkelere hava yolu ile yolculuk yapacak yolcuların ön

güvenlik kontrollerinin yapılabilmesi amacıyla 19 Kasım 2001’de yü-

rürlüğe giren Havacılık ve Taşımacılık Güvenliği Yasası

ile gündeme

gelmiştir. Bu program bilhassa 9/11 terör saldırısı üzerine ve dünya-

da ve ABD’de artan terör olaylarına karşılık ek bir güvenlik önlemi

olarak geliştirilmiştir. ABD’li güvenlik güçlerinin (ABD İç Güvenlik

Bakanlığı başta olmak üzere) YİK bilgilerini paylaşmayan havayolu

şirketlerine para cezası verme veya inişe izin vermeme gibi yaptırım-

ları birçok havayolu şirketini YİK bilgilerini paylaşmaya zorlamıştır.

İç Güvenlik Bakanlığı adına YİK bilgilerini toplayan ABD Gümrük ve

Sınır Koruma idaresi, bu bilgileri bir yolcunun milli güvenliğe zarar

verip vermeyeceği ile ilgili karar vermek için kullanmaktadır. Artan

terör olaylarına önlem almak amacıyla bu denli geniş ve detaylı kişi-

sel bilgilerin sağlanması, işlenmesi ve saklanması güvenlik güçleri ve

havayolu şirketlerine çeşitli sorumluluklar getirmiştir. Kişisel verilerin

aktarımı konusunda her ülkede yeterli yasal düzenlemenin bulunma-

ması, toplanan verilerin korunması ve güvenliğinin sağlanması ile ilgi-

li sorumluluğun yerine getirilememesi durumunu ortaya çıkarmıştır.

YİK bilgileri emniyet teşkilatı, gümrük birimleri ve göç bürolarının

vereceği kritik kararları etkileyen ve içerik açısından oldukça önemli

Yazar İngilizcesi “Passenger Name Record” olan ve Türkçe’de “Rezervasyon Kay-

dı” olarak kullanılan terimin, isimle başlayıp çok sayıda önemli kişisel verileri

içeren bir kod olarak, ticari anlamda kullanılan birleşik rakamlardan daha fazlası

olduğuna dikkat çekmek için birebir çeviriyi tercih etmiştir.

Aviation and Transportation Security Act, 49 U.S. Code § 114, Nov. 19,2001.

rity_act_atsa_public_law_107_1771.pdf