386 / 417
385
TBB Dergisi 2017 (132)
Sibel YILMAZ
zı açıkça göstermektedir. Egemenlik nedir ve nasıl işler, karar derken
kastedilen nedir, egemene olağanüstü hale karar verme yetkisini veren
güç nedir ve nihayetinde tüm bu soruların hem sebebi hem de sonucu
olabilecek şekilde olağanüstü hal yani bizim çalışmamızda tercih ede-
ceğimiz diğer ismiyle “istisna hali” nedir?
5
Schmitt’in olağanüstü hal ile kastettiği olağanüstü hal kararname-
leri veya sıkıyönetim halleri değildir. Schmitt’e göre olağanüstü hal,
olağanüstü önlemlerin uygulanmasını gerektiren her türlü ciddi, acil,
siyasi veya ekonomik karışıklık durumudur. Olağanüstü hal kavra-
mını bir sınır-kavram olarak kabul eden Schmitt, bu kavramı devlet
kuramının genel bir kavramı olarak ele almaktadır. Zira olağanüstü
hal hakkında verilen karar onun deyimiyle “kelimenin tam anlamıyla
‘karar’dır.”
6
Olağan hallerde uygulanan genel bir norm, mutlak bir istisnayı
hiçbir zaman içeremeyeceğinden hiçbir zaman olağanüstü halin var
olduğuna ilişkin karara kusursuz bir temel teşkil edemez.
7
Schmitt,
hukuki düzen kavramının iki unsuru dediği norm ve kararı tamamen
farklı kavramlar olarak ele almaktadır.
Egemenliğin en üstün ve asli hükmedici güç şeklindeki klasik ta-
nımının işlevsel olmadığını düşünen Schmitt, somut olay halinde, yani
bir anlaşmazlık durumunda kamusal çıkar veya devletin çıkarı, kamu
güvenliği ve düzeni, kamunun selameti ve benzeri konularda kimin
karar vereceğinden yola çıkarak bir egemenlik analizi yapmayı tercih
etmektedir.
8
“Ne acil bir durumun ne zaman söz konusu olacağı kesin
olarak bilinebilir, ne de böyle bir durumda nelerin meydana gelebile-
ceği içeriksel olarak tek tek sayılabilir, hele son derece acil bir durum
ve bunun bertaraf edilmesi söz konusu olursa…” Öyleyse olağanüstü
hal mevzu hukukta “tanımlanabilir ama gerçeğe uygun olarak tarif
edilemez.” Schmitt’e göre ekstrem olağanüstü halin ortadan kaldırılıp
kaldırılamayacağı hukuksal bir sorun değildir. Olağanüstü halde hu-
5
Çalışmanın kimi yerlerinde “istisna hali”, kimi yerlerinde “olağanüstü hal” kav-
ramı yazarların kavramlarına ve çevirilere sadık kalma amacıyla kullanılmakta-
dır.
6
Schmitt, Siyasi İlahiyat Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm, s. 14.
7
Schmitt, Siyasi İlahiyat Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm, s. 13.
8
Schmitt, Siyasi İlahiyat Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm, s. 14.