dergi 132

384

“İstisna Hali” Üzerinden Bir Egemenlik Kavramı Tartışması

Günümüzde mutlak ve üstün bir güç olarak tanımlanan egemen-

lik kavramından ziyade hayatın her anına sindirilmiş iktidar ilişkile-

rini öne çıkaran biyosiyaset üzerinden tartışmalar yürütülmektedir.

İstisna hali biyosiyasetin bir taktiği olarak nasıl araçsallaştırıldığı gös-

terilmeye çalışılacaktır.

2. Hukuk İle Siyaset İlişkisine Kısa Bir Giriş

Hukuk ile siyaset arasındaki ilişkiye bakıldığında siyasetin yanın-

da hukukun ikincil konumda olduğu görülür. Egemen erkin hukuku

kuran ve koruyan “üstün” konumundan ötürü hem hukuk ile siyaset

arasında zorunlu bir ilişki vardır hem de bu ilişkide siyaset birincil ko-

numu almaktadır. Nitekim hukuk egemen ideolojinin paradigmasın-

da biçim kazanan hak ve özgürlükleri korur. Kısacası siyaset, hukuku

kuran, onu önceleyen ve belirleyen bir olgu olarak ortaya çıkmaktadır.

Hukuk ise kendi belirlediği değil, egemen erkin belirlediği sınırları gö-

zeten bir konumdadır. O halde hukuk ile siyaset, “doğal” bir özellik

olarak kabul edilen zorunlu bir ilişki içerisindedir.

Siyasetin, esasen hukukun belirlediği sınırlarda hareket etmesi zo-

runludur. Ancak egemenliğin kurucu ve koruyucu dinamiği içinde ya-

sal olanı askıya alıp aşma olanağı egemen iktidarın doğasına içkin bir

durumdur.

Egemenin hukuku askıya aldığı bu durum, hukukun si-

yasal olan karşısında başka bir sebepten ötürü ikincil konuma geldiği

istisna halidir.

Çalışma boyunca bu ilişki istisna hali üzerinden ele alı-

nacaktır. Bunun için öncelikle Carl Schmitt’in görüşleri açıklanacaktır.

3. Carl Schmitt: Egemen, Olağanüstü Hale Karar Verendir!

İstisna hali denildiğinde akla ilk gelen isim, bu konuyu “Siyasi

İlahiyat” adlı eserinde işleyen Carl Schmitt’tir. Schmitt, şu meşhur

cümleyle başlar kitabına: “Egemen, olağanüstü hale karar verendir.”

Bu cümle, çalışma boyunca hangi kavramlar üzerinde tartışacağımı-

Feysel Taşçıer, “Hukukun (Si)yasal Kaynağı Olarak Egemenliğin İki Yüzü”,

Fel-

sefe ve Sosyal Bilimler Dergisi,

2009 Bahar, Sayı 7, s. 48-49.

Taşçıer, s. 50.

Taşçıer, s. 51.

Carl Schmitt, Siyasi İlahiyat Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm, çev.: Emre

Zeybekoğlu, Dost Kitabevi, Ankara, 2005, s. 13.