dergi 132

390

“İstisna Hali” Üzerinden Bir Egemenlik Kavramı Tartışması

Schmitt, bir ilahiyatçının şu ifadelerine de dayanarak istisnanın

her şeyi kanıtladığını, normun ancak istisna sayesinde yaşayabileceği-

ni savunmaktadır: “İstisna hali hem tümeli, hem de kendisini açıklar.

Ve eğer tümel hakkında doğru dürüst bir inceleme yapılmak istenirse,

ihtiyaç duyulan tek şey, gerçek bir istisnayı bulmaya çalışmaktır. İstis-

na, her şeyi tümelden çok daha açık bir şekilde ortaya koyar. Tümel

hakkındaki sonu gelmeyen konuşmalar uzadıkça bıkkınlık verir; is-

tisnalar vardır. Eğer bunlar açıklanamıyorsa, tümel de açıklanamaz.

Çoğunlukla bu güçlüğün farkına varılmaz, çünkü tümel tutkuyla de-

ğil, rahat bir yüzeysellikle düşünülür. Buna karşılık, istisna, tümeli yo-

ğun bir tutkuyla düşünür.”

Schmitt’e göre “istisnada gerçek hayatın

gücü, tekrarlanmaktan katılaşmış mekanizmanın kabuğunu kırar.”

Schmitt “Parlamenter Demokrasinin Krizi” adlı eserinde de ege-

men ve olağanüstü hal ilişkisine değinir. Buna göre, “egemenlik, somut

durumun gereğine göre kaideyi bozan istisnaları tanımak gerektiği bi-

lincinden doğar ve egemen, istisnanın ne olduğuna karar verendir.”

Sonrasında Schmitt, yukarıda değindiğimiz

“yasayı yapan otoritedir,

hakikat değil” cümlesine açıklık getirmektedir. Yine Hobbes’tan aldığı

“yasa, tavsiye değil, emirdir” (

Law is not Counsell, but Command

) cüm-

lesini de referans gösteren Schmitt otoritenin doğal, rasyonalist hukuk

devletinin yasa kavramının ise doğal olan hakikat ve adalet olduğu-

nu belirtir. Tam da bu belirlemeden yola çıkılarak, neden olağanüstü

hale karar vermenin otoriteyi açıkladığı anlaşılmaktadır. Yukarıda da

belirttiğimiz gibi, olağanüstü hale karar verme normdan başka bir şey-

dir. Norm ise rasyonalist hukuk devletine göre adalet ve gerçek iken,

esas güç kararı veren otoritededir.

“Siyasal Kavramı” adlı eserinde siyasetin dost-düşman ayrımı

üzerinden işlediğini anlatan Schmitt, siyasal birliğin doğası gereği ta-

yin edici birlik olduğunu söyler. Siyasal birlik en üstün güçtür, yani

kriz anında belirleyici olan birliktir. Devletin bir birlik olması ise onun

siyasal karakterinden kaynaklanır.

İşte siyasal birlik olarak devlet,

Schmitt, Siyasi İlahiyat Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm, s. 22.

Carl Schmitt, Parlamenter Demokrasinin Krizi, çev.: Emre Zeybekoğlu, Dost Kita-

bevi, Ankara, 2006, s. 65-66.

Carl Schmitt, Siyasal Kavramı, çev.: Ece Göztepe, Metis Yayınları, İstanbul, 2006,

s. 62-63.