133

494

Eşler Arasındaki Mal Rejimi Hükümleri Çerçevesinde Anonim Şirketlerde Bağlı Nama Yazılı ...

leşme, iktisap edilebilecek nama yazılı paylar ile ilgili olarak, iktisap

edenin pay sahibi olarak tanınacağı, sermayeyi esas alan ve yüzde ile

ifade edilen bir iktisap üst sınırı öngörmüş ve bu üst sınır aşılmış ise

reddedebilir.

191

Yüzdelik sınır temel olarak ortaklığın halka açık olma

niteliğini koruma amacı güder.

192

Esas sözleşme ile getirilecek yüzde-

sel sınırın halka açık ortaklık karakterini koruyacak oranda belirlen-

mesi gerekir.

193

Esas sözleşme düzenlemesi iktisap üst sınır yüzdesinin

aşılması halinde yönetim kuruluna onay vermemeyi bir yükümlülük

olarak öngörebilir veya bu konuda takdir hakkı tanıyabilir.

194

191

Ortaklık, esas sözleşmede yüzdesel bir iktisap sınırı öngörülmüş ve belirlenen

bu sınır aşıldığı takdirde kayıttan imtina edebilir. Bu hüküm bir taraftan pay

sahiplerinin kompozisyonunu korumayı amaçlarken, diğer taraftan da hukuki

güvenliği sağlamaktadır. Böylece ortaklığın hangi şartlarda pay devirlerine onay

vereceği önceden öngörülebilmektedir. Karasu, Devir, s. 140.

192

Akın, s. 139. İsviçre değişiklik kanunu son hükümleri 4. madde uyarınca fede-

ral kanunlarla öngörülen gereklilikler çerçevesinde hissedar kompozisyonunun

çoğunluğunun İsviçre tabiiyetinde olmasının öngörüldüğü hallerde İBK m. 685

d hükmüne ek olarak yabancıların ortaklıkta pay iktisabının sınırlandırılmasının

mümkün olduğu düzenlenmiştir. Bu hüküm ile İsviçre’de borsaya kote payların

devrinin yüzdesel olarak sınırlanmasına ek olarak bağlam düzenlemesi getirilebi-

lir. Bu kapsama yabancının pay ediniminin reddi için belirli bir çoğunluğun fede-

ral kanunlar kapsamında ortaklığın amacının gerçekleştirilmesinin mümkün ol-

maması veya bu hususta önemli bir tehdidin ortaya çıkması gerekir. Böckli, §6 N.

81. Aynı yönde bir sınırlamanın Türk hukukunda da uygulanabileceği yönünde

Akın, s. 147. Türk mevzuatının yabancıların bazı anonim ortaklıklardaki paylarını

belli yüzdeler ile sınırlayan kanunlara yollama yapan esas sözleşme hükümleri-

nin geçerli olduğu yönünde Tekinalp, Bağlam Sistemi, s. 68.

193

Yüzdelik sınır halka açık ortaklıkların sisteminin korunmasına ve dolaylı olarak

işletmenin bağımsızlığına hizmet eder. Kanun koyucu yüzdelik iktisap üst sınırı-

nın miktarı ile ilgili olarak açık bir hüküm öngörmemiş olup, ortaklık tarafından

kural olarak bu sınır serbest biçime belirlenebilir. Bununla birlikte söz konusu

sınırın payların borsada tedavül kabiliyetine engel olacak veya olumsuz etkile-

yecek derecede düşük bir seviyede olmaması gerektiği kabul edilir. Sevi, s. 280-

281; Esas sözleşmede belirlenen yüzdelik sınır geçmişe etkili değildir ve bu sınırın

esas sözleşmeye eklendiği tarih itibariyle ortaklıkta belirlenen orandan fazla paya

sahip olanlar bu fazla kısmı elden çıkarmakla yükümlü değildir. Pay sahipliği

haklarında da herhangi bir kısıtlama söz konusu olmaz. Sevi, s. 281.

194

Tekinalp, Bağlam Sistemi, s. 64. Böckli §6 N 71. Kanun ifadesi karar organının

takdir yetkisine işaret etmektedir. Karar vermeye yetkili olan ortaklık organının

takdirine bağlı olarak devralanın pay sahipliğinin tanınması kararını esas söz-

leşmede öngörülen yüzdesel sınır aşılmış olsa dahi istisnaen verebileceği ifade

edilmiştir. Payları devralanın esas sözleşmedeki yüzdesel oranın üzerinde pay

edinebilmesi için bunun nesnel gerekçelere dayanması, ortaklığın keyfi nitelikte

olmayan süreklilik arz eden bir uygulamasının olması ve iktisabın bağlam ile is-

tenilen amaca aykırı olmaması gerektiği kabul edilmektedir. Bkz.:Akın, s. 143. So-

mut sebeplerin ortaya çıkması durumunda karar organının mutlak surette devre

onaydan kaçınma yükümlülüğü altında olması katı bağlam hükmü olarak adlan-