133

489

TBB Dergisi 2017 (133)

Çiğdem Mine YILMAZ / Sevgi BOZKURT YAŞAR

(

escape clause

) olarak adlandırılan devre konu payların gerçek değe-

ri üzerinden devralma önerisinde bulunulması için, buna ilişkin bir

hükmün esas sözleşmede öngörülmüş olması şart değildir.

168

Ancak

bu ret imkânının kullanılabilmesi için ortaklığın nama yazılı pay de-

virlerinin kanuna uygun surette önemli sebebe dayanarak sınırlandı-

rılmış olduğunun esas sözleşmede yer alması gerekir.

169

Bu düzenleme

ile ortaklığa başka bir neden göstermesine-önemli sebep- gerek kal-

madan sadece kanunda belirlenen şekilde alım teklifi yapması koşulu

ile devrin onaylanması istemini reddedebilme olanağı tanınmıştır.

170

Ortaklığın kaçış klozunu kullanması payını devretmek isteyen pay

sahibini paylarını devretmekle yükümlü kılmaz. Bu duruma pay sa-

hibinin ortaklığın teklifini kabul etme veya teklifi reddederek payları

elinde tutma seçeneklerinden birini kullanabilir. Böylece kaçınma klo-

zu ortaklığa ortak olarak benimsemek istemediği kişileri ortaklıktan

kabulden kaçınabilmesine imkân sağlarken, aynı zamanda da payını

devretmek isteyen pay sahibine paylarını gerçek değeri üzerinden sa-

tarak ortaklıktan ayrılabilme olanağı tanımaktadır.

171

Ortaklık, satın

alma teklifini payını devretmek isteyen pay sahibine yöneltmelidir.

172

168

Bkz.: Gerekçe TTK m. 493/1; Karasu, Devir, s. 136-137; Uzel, s. 206 vd.

169

Uzel, s. 205; Sevi, s. 273; Kendigelen, Yeni Türk Ticaret Kanunu, s. 402; Akın, s. 77;

Forstmoser/Meier-Hayoz/ Nobel, 44, § N. 121; Kläy, Aktien, s. 51.

170

Şafak Narbay, Anonim Ortaklıkta Pay Defteri, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2003, s.

224; Narbay, Devir, s. 296; Tekinalp, Bağlam Sistemi, s. 48.

171

Forstmoser/Meier-Hayoz/ Nobel, § 44, N. 161, 166; Kaçış klozu bir önalım hakkı

niteliğinde bulunmamaktadır. Kaçış klozu pay sahibinin rızası hilafına paylarının

edinilmesini sağlamaz Kläy, Vinkulierung, s. 17; Kläy, Aktien, s. 67; Akın, s. 75;

Uzel, s. 324vd.; Ortaklığın satın alma teklifinde bulunarak devir işlemine onay

vermekten kaçınmasının yenilik doğuran bir hakkın kullanılması niteliğinde, or-

taklığın icabı ile bağlı olduğu ancak teklifin yöneltildiği pay sahibinin söz konusu

icabı kabul zorunda olmadığı yönünde Bkz.: Sevi, s. 274. Kişi icabı kabul ederse

teklifte belirlenen kişiye satarak ortaklıktan çıkacak ancak kabul etmez ise payla-

rını devretmekten vazgeçmiş sayılacaktır. Böckli, §6 N. 237; Forstmoser/Meier-

Hayoz/Nobel, § 44 N. 166, Karşı görüş kaçış klozunun önalım hakkı niteliğinde

olduğunu kabul eder Bkz.: Bahtiyar, s. 328; Tekinalp, Bağlam Sistemi, s. 48, 50, 83.

Sonuncu yazar kaçış klozunun önalım hakkı niteliğinde bulunduğu, devredecek

olan pay sahibinin gerçek değerden daha yüksek bir fiyat elde edecek olsa dahi

öneriyi geri çeviremeyeceğini belirtir. Ayrıca ortaklığın yenilik doğurucu satın

alma beyanını yönelterek bu payları gerçek değerinden satın almasının söz konu-

su olduğu yönünde Bkz.: Altay, s. 603-604, 610; ortaklığın teklifinin kabul edilme-

si gerektiği yönünde Bkz.: Karasu, Devir, s. 137.

172

Borsaya kote edilmemiş paylara ilişkin olarak öngörülen kaçış klozunun

kullanılmasında, birlik teorisi uyarınca payın mülkiyetinin ve paya bağlı hakların

devri ortaklığın onayına bağlı olduğu ve onay öncesinde bunların üçüncü kişiye

geçmemiş olduğu dikkate alındığında payını devretmek isteyen pay sahibi malik