133

509

TBB Dergisi 2017 (133)

Çiğdem Mine YILMAZ / Sevgi BOZKURT YAŞAR

Ortaklık satın alma teklifinde bulunma hakkını kullanmak istedi-

ğinde, bu teklifi payları kanuni intikal sebepleri ile edinen kişi/kişilere

yöneltecektir.

245

Ortaklığın satın alma teklifini pay sahibi olarak onayla-

maya ilişkin istemi aldığı tarihten itibaren üç ay içinde yapması gerekli-

dir. Bu süre içerisinde ortaklık herhangi bir teklifte bulunmaz ise –sessiz

kalması halinde- pay devrine onay verdiği kabul edilir (TTK m. 494/3).

Kanuni intikal halleri ile payları edinen kişi/kişiler – bu kapsamda eşler

arasındaki mal rejimleri hükümleri ile edinen-satın alma teklifini kabul

etmekle yükümlü değillerdir.

246

Payın gerçek değeri üzerinde anlaşma

sağlanamaması halinde payları edinen kişi/kişiler ortaklığın bulundu-

ğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden payların gerçek değerinin be-

lirlenmesini isteyebilir. Bu duruma mahkeme ortaklığın karar tarihine

en yakın tarihteki değerini esas alır.

247

Değerleme giderleri ortaklık tara-

fından karşılanır(TTK m. 493/5). Ortaklığın talebi haksız olarak reddet-

mesi halinde iktisap eden ortaklık aleyhine pay defterine kayda ilişkin

eda davası ve uğradığı zararın tazmini davasını açabilir.

248

Doktrinde hâkim görüş, payları gerçek değeri ile satın alma tek-

lifinin sadece ortaklık tarafından yapılabileceği, satın alma teklifinde

245

Sevi, s. 274. Genel kaçış klozunun kullanılmasından farklı olarak TTK m. 493/4

uyarınca ortaklığa tanınan satın alma teklifinde bulunma hakkının muhatabı

kanuni devir halleri ile payı edinen kişidir. Zira bu durumlarda (miras, mirasın

paylaşımı, eşler arasındaki mal rejimi hükümleri, cebri icra) payların mülkiyeti

ve bunlardan kaynaklanan malvarlığına ilişkin haklar kanuni sebeplerin gerçek-

leşmesi ile derhal ilgili tarafa geçer (494/2). Akın, s. 82.

246

Teklifin reddi halinde ise payları edinen kişi sadece malvarlıksal hakları kulla-

nabilecektir. Bkz.: Uzel, s. 157; Karşı görüşte Akın, s. 76, 125; yazar kanuni devir

hallerinde ortaklığın payları gerçek değeri üzerinden satın alma teklifinin reddi-

nin mümkün olmadığı görüşündedir. Anonim ortaklığın payları gerçek değeri

ile almayı önerdiği takdirde mülkiyet ile tüm pay sahipliği haklarının bırakan ve

devredenden doğrudan doğruya anonim ortaklığa geçeceği yönünde Bkz.: Teki-

nalp, Bağlam Sistemi, s. 55.Ortaklığın ulaştırdığı yenilik doğurucu irade beyanı

ile satım sözleşmesinin kurulduğu yönünde Bkz.: Altay, s. 608. TTK m. 493/1

ve 4 bakımından kurucu yenilik doğuran bir satın alma hakkının düzenlendiği

yönünde Bkz.: Yıldız/Özbay, s. 11, dn.14; kanuni bir önalım hakkı niteliğinde

bulunduğu yönünde Bkz.: Bahtiyar, s. 334.

247

İBK m. 685b/5 ten farklı şekilde düzenlenen ve mahkemenin karar tarihine en

yakın tarihteki ortaklığın değerini esas almasını öngören TTK m. 493/5’in pay be-

delinin tespiti sürecinde değerde düşmenin meydana gelmesi olasılığı nedeni ile

doktrinde eleştirilmekte ve kaynak hukuktaki kanun hükmü ile uyum sağlanarak

değiştirilmesi önerilmektedir. Bkz.: Uzel, s. 32 vd; ayrıca Bkz.: Kendigelen, Yeni

Türk Ticaret Kanunu, s. 404.

248

Tekinalp, Bağlam Sistemi, s. 55. Tazminat davasında TTK m. 497/4 kıyasen

uygulanır. Tekinalp, Bağlam Sistemi, s. 57.