133

Parlamenter Sistemden Kopuş ve Sonrası: Karşılaştırmalı Gözlemler ve Bazı Değerlendirmeler

Bununla birlikte, anılan değişikliklerin henüz Fransa’da yarı-baş-

kanlık hükümet sisteminden tümüyle vazgeçildiği ve tam anlamıyla

bir parlamenter sisteme dönüldüğü şeklinde yorumlanmasının müm-

kün olmadığını da belirtmek gerekmektedir.

Ancak, yerleşik ve istik-

rarlı bir demokrasi örneği olan Fransa’nın, parlamenter sistemden ko-

puş sonrasında geçirdiği 50 yılın sonunda, normalleşme algısına bağlı

olarak yeniden parlamenter sistem yönelimli arayışlara girmiş olduğu

da, yadsınamaz bir gerçeklik olarak karşımızda durmaktadır.

V. Sonuç

Böyle bir çalışmanın sonuç kısmına, bir soruyla başlamak uygun

görünmektedir:

“Hükümet sistemi tartışması” kavramından ne anlamak gerekir?

Başka bir deyişle; bir ülkedeki toplumsal, siyasî ve ekonomik tartış-

malarla hükümet sistemi tartışmalarını

ayıran

, veya bir başka yönden

bakacak olursak, bunları birbirine

bağlayan

unsur nedir?

Fikrimce bu soruya şu şekilde bir yanıt verilmesi mümkündür:

Eğer bir ülkenin karşı karşıya bulunduğu toplumsal, siyasî veya

ekonomik sorunların mevcut hükümet sisteminden kaynaklandığı dü-

şünülüyor

ve/veya

ülkenin karşı karşıya bulunduğu toplumsal, siyasî

veya ekonomik sorunların ancak bir hükümet sistemi değişikliğiyle

çözülebileceğine inanılıyorsa, artık o ülkede

toplumsal, siyasî veya eko-

nomik bir tartışmadan

ziyade, bir

hükümet sistemi tartışmasının

varlığın-

dan söz etmek mümkün hale gelmiş demektir.

Bu tanımdan hareket edildiğinde mümkün hale gelen bir diğer

şey de, çalışmada incelenen her üç örnekte parlamenter hükümet sis-

temine yönelik

değişikliklerin

, yoğun hükümet sistemi

tartışmalarından

sonra gerçekleşmiş olduğudur. Başka bir ifadeyle, parlamenter sis-

temden kopuşlar, her üç örnekte de mevcut hükümet sisteminin ciddî

Fransa’da yarı-başkanlık sisteminden bütünüyle kopmanın ne kadar güç olduğu-

na ilişkin olarak, şu satırların okunmasında fayda olabilir: “Siyasî olarak yenilgiye

uğrayanlar V. Cumhuriyet’i sevmiyorlar. Zafer kazananlar onunla barışıyorlar.

Oysa bir özel bunalım durumu dışında ancak iktidarda olanlar cumhuriyeti de-

ğiştirebilir, ama onlar da iktidara geldikleri için, kendilerini oraya taşıyan sistemi

korumaya yöneliyorlar. Bu da bizim kısır-döngümüz.” O. Duhammel, Vive la VIe

République, Le Seuil, Paris 2002, s. 142’den aktaran Eyüboğlu (2007), s. 163.