133

Parlamenter Sistemden Kopuş ve Sonrası: Karşılaştırmalı Gözlemler ve Bazı Değerlendirmeler

Bu eleştirilerin başında, hiç kuşku yok ki, Fransız anayasa huku-

kunun kendine özgü bir ürünü olan

cohabitiation

olgusu gelmekteydi.

Kelime anlamı itibariyle “birlikte yaşama” veya “bir arada var olma”

olarak çevrilebilecek bu durum; ayrı ayrı yapılan seçimlerle belirle-

nen cumhurbaşkanı ile parlamento çoğunluğunun (ve dolayısıyla da

parlamentonun içinden çıkan hükümetin) farklı siyasî görüşlere sahip

olmaları şeklinde tanımlanabilir. Anlan durum, cumhurbaşkanlığı se-

çimlerinin 7 yılda bir, parlamento seçimlerinin ise 5 yılda bir yapılma-

sının ve farklı tarihlere rastlayan seçimler arasında seçmenler nezdinde

oluşan fikir ve eğilim kaymalarının sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.

Böyle bir durumunsa, yürütme organı içinde iki başlılığa yol açarak

potansiyel bir yönetim krizine sebep olma ihtimalinin son derece bü-

yük olduğu açıktır.

Fransa’da bu potansiyel sorun, 1980’lerin ortasına gelinceye kadar,

cumhurbaşkanlarının kendilerine zıt görüşteki parlamentoları (yapıla-

cak olan yeni seçimde arzu ettikleri bir parlamento kompozisyonunun

ortaya çıkacağı umuduyla) feshetmeleriyle “çözülmüştü” – Sosyalist

Parti lideri Mitterand’ın, 1981 yılında Cumhurbaşkanı seçildiğinde

sağcı Başbakan Barre Hükümeti’nin istifasını kabul ederek parlamen-

toyu feshetmesi gibi. Ancak, bu fesih üzerine yapılan seçimde göre-

ve gelen meclis çoğunluğunun beş yıllık döneminin tamamlamasının

ardından 1986 yılında yeni seçimler yapıldığında, yasama organında

çoğunluğu merkez sağ elde etmiş ve Sosyalist cumhurbaşkanı Mittte-

rand, sağcı Chirak Hükümeti ile çalışmak zorunda kalmıştı.

Bu du-

rum, aynı zamanda Ülke’deki ilk

cohabitation

döneminin de başlamış

olduğu anlamına geliyordu.

Fransa’daki ikinci

cohabitation

dönemi

ise, yine Sosyalist Cumhurbaşkanı Mitterand ile 1993 yılında yapılan

seçimlerde parlamentoda çoğunluğu sağlayan sağcı Başbakan Chirak

hükümeti arasında yaşanacaktı. Cumhurbaşkanı Mitterand’ın görev

süresinin 1995 yılında sona ermesine kadar devam eden bu durumun

üçüncü ve son örneği ise; 1997 yılından 2002 yılına kadar bu sefer sağ-

cı Cumhurbaşkanı Chirak ile Sosyalist Başbakan Jospin’in koalisyon

hükümeti döneminde görülecekti. Her ne kadar Fransız siyaseti bu dö-

Onar (2005), s. 96-67.

Bu dönemin ayrıntısı için bkz. Roy Pierce, “The Executive Divided Against Itself:

Cohabitation in France, 1986–1988”, Governance, Vol. 4, Issue 3 (July 1991), s. 270-

294.