133

75 / 685

74 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa Temelinde Psikososyal Engelli Bireylerin ...
5/5. maddenin de ihlal edildiği anlamına gelmez.41 AİHM’nin Was-
sink v. Hollanda Kararı’nda ifade ettiği üzere, iç hukukta 5. maddeyi
ihlal eden bir özgürlükten yoksun bırakma tedbiri için tazminat almak
üzere başvuru imkânının sağlanmış olması, 5/5. maddeye uygunluk
açısından yeterlidir.42 Bununla birlikte, söz konusu başvuru imkânının
etkili olması da aranır.43
AİHM’ne göre Taraf Devletler, hükmedilecek tazminat miktarını
belirleme hususunda takdir yetkisine sahiptirler.44 Bununla birlikte,
çok düşük tutulan tazminat miktarları 5/5. madde hükmünü ihlal ede-
bilir.45 Ancak uğranıldığı iddia edilen maddi veya manevi zararın, kişi
tarafından kanıtlanmasının talep edilmesi 5/5. maddenin ihlali olarak
değerlendirilmemiştir.46 Eğer tazmin edilecek maddi veya manevi bir
zarar yoksa 5/5. maddenin ihlalinden de söz edilemez.47 Uygulamada,
AİHS’nin 41. maddesi uyarınca tazminat talep etmek mümkün oldu-
ğundan, AİHM nezdinde 5/5. madde hükmüne dayanılarak yapılan
başvuru sayısının oldukça az olduğunu söylemek mümkündür.48
AİHS’nin 5/5. maddesinde düzenlenen tazminat hakkı,
41 Doğru ve Nalbant, s. 411.
42 Wassink v. Hollanda, Başvuru No: 12535/86, 27.09.1990, para. 38.
43 AİHM, 16.10.2012 tarihli Şefik Demirel v. Türkiye davasında verdiği kabul edil-
mezlik kararına dek, CMK md. 141 ve devamında öngörülen tazminat davası
açılmaksızın yapılan başvurulara ilişkin önceki kararlarında, tazminat davası
yolunun çeşitli nedenlerle bariz şekilde etkisiz olması nedeniyle ihlal kararı ve-
rerek hükümet savunmalarını reddetmekteydi (bkz. Aytimur v. Türkiye, Başvu-
ru No: 20259/06, 20.05.2010, para. 41). Buna karşın 51770/07 no’lu Şefik Demirel
v. Türkiye Kararı’nda, uzun süre tutuklu kalan bir başvuranın tutukluluğunun
sona ermesinin hemen akabinde CMK md. 141 ve devamı maddeleri uyarınca
ağır ceza mahkemesinde tazminat davası açmasını bir ön koşul olarak kabul et-
miştir. Şefik Demirel v. Türkiye, Başvuru No: 51770/07, 16.10.2012, para. 33. Aynı
şekilde, Anayasa Mahkemesi de, “etkin ve erişilebilir bir çözüm imkânı sunan
hukuk yoluna başvurmaksızın yapılan bireysel başvuruların Mahkemece incelen-
mesinin, bireysel başvuru yolunun ikincilliği ilkesi gereği mümkün olamaması”
gerekçesiyle 141. maddede öngörülen yola başvurulmadan yapılan başvuruları
kabul etmemektedir. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararı Başvuru No:
2012/338, 02.07.2013, para. 49-50.
rar/ (Erişim: 12.06.2017)
44 Harris O’Boyle, Bates ve Buckley, s. 199.
45 Attard v. Malta, Başvuru No: 46750/99, 28.09.2000.
46 Wassink v. Hollanda, Başvuru No: 12535/86, 27.09.1990, para. 38.
47 Wassink v. Hollanda, para. 38.
48 Durmuş Tezcan, Mustafa Ruhan Erdem, Oğuz Sancakdar ve Rifat Murat Önok.
İnsan Hakları El Kitabı, Seçkin Yayınları, Genişletilmiş 5. Baskı, Ankara, 2014, s.
211; Doğru ve Nalbant, s. 411.