133

TBB Dergisi 2017 (133)

Bahar KONUK SOMMER

isteminin reddine karşı en geç on gün içinde denetim makamına itiraz

edebileceği derhal yazılı olarak bildirileceği hüküm altına alınmıştır.

Burada bahsi geçen denetim makamı, Medeni Kanun’un 397/2. mad-

desi uyarınca asliye hukuk mahkemesidir.

Her ne kadar Medeni Kanun’a göre kişinin zorunlu yatışına karar

verme yetkisi, vesayet makamı yani sulh hukuk mahkemesinde ise de,

uygulamada karar verme yetkisinin hekimlerce kullanıldığı, hastane-

ler tarafından mahkemelere yapılan başvuruların tümünün mahkeme-

lerce onaylandığı, hastanelerin hiçbir zorunlu yatış talebinin geri çev-

rilmediği söylenebilir.

Öte yandan asıl problem, Kanun’da öngörülen

bilgilendirme yükümlülüğünün, başvuru ve denetim mekanizmaları-

nın gerektiği gibi işletilememesidir. Uygulamada, Medeni Kanun’un

434. maddesi ile kamu makamlarına getirmiş olduğu vesayet maka-

mına bildirim yükümlülüğünün kırk sekiz saat ile yedi gün arasında

yerine getirildiği buna karşın zorunlu yatışa ilişkin mahkeme kararla-

rının iki-dört ay arasında verildiği ve kişilerin bu süreçte çoğunlukla

taburcu edilmiş oldukları bilinmektedir.

Dolayısıyla, kanunen mah-

kemelerce yapılması gereken denetim fiilen bir anlam ifade etmemek-

te, yalnızca kâğıt üzerinde gerçekleştirilen prosedürel bir işlem olarak

kalmaktadır. Taburcu edilmeyen bireyler için de, sürecin özgürlükten

yoksun bırakılma halinin denetiminin süratle gerçekleşmesine elvere-

cek şekilde işletilmemesi, kısa süreli de olsa başvuru imkânının orta-

dan kalkması anlamına gelir ve bu durum başlı başına özgürlük ve

güvenlik hakkının ihlalidir.

Özgürlük ve güvenlik hakkının güvencelerinden olan özgürlük-

ten yoksun bırakılmaya karşı bir yargı yerine başvuru hakkı, kapatılan

kişinin durumunun söz konusu yargı yerince periyodik olarak ince-

lenmesini de gerektirir.

Burada bahsi geçen periyodik inceleme, esas-

ları iç hukukta gösterilmek suretiyle kendiliğinden gerçekleşebileceği

gibi, kapatılan kişiye ilgili duruma yeniden itiraz etme hakkı tanınma-

sı şeklinde de söz konusu olabilir.

Akıl ve Ruh Sağlığı Alanında İnsan Hakları, 2013 Türkiye Raporu, s. 42.

De Jong, Baljet ve Van den Brink v. Hollanda, Başvuru No: 8805/79, 22.05.1984,

para. 58.

Murdoch, s. 89.

“Aklî dengesi yerinde olmayan ve zorunlu olarak belirsiz bir süre ya da uzun bir