133

TBB Dergisi 2017 (133)

Bahar KONUK SOMMER

Anayasa’nın 19. maddesinin son fıkrasında, “Bu esaslar dışında bir

işleme tabi tutulan kişilerin uğradıkları zarar, tazminat hukukunun

genel prensiplerine göre Devletçe ödenir.” şeklinde özel olarak düzen-

lenmiştir.

III. ZORUNLU TEDAVİ ve KALMA KOŞULLARI

Psikososyal engelli bireyler hakkında alınan zorunlu yatış kararı

ile birlikte gündeme gelen bir başka hak ihlali alanı da zorunlu tedavi

uygulamalarıdır

. AİHM’ne göre, kişinin tıbbi tedavi görmesinin zo-

runlu olmadığı hallerde 5/1-e’de yer alan düzenleme gereğince özgür-

lüğünden yoksun bırakılması doğrudan özgürlük ve güvenlik hakkı-

nın ihlal edildiği anlamına gelmez.

Bununla birlikte kişi hakkındaki

zorunlu yatış kararlarına verilen onayın istemsiz tedaviye de verilmiş

bir onay olarak algılanması ve tedavi süreçlerinde istisnai bazı uygula-

malar hariç olmak üzere kişinin kendisinden veya yakınlarından baş-

kaca onay alınmasına gerek duyulmaması, AİHS’nin 3. maddesinde

yer alan işkence yasağını ihlal edebilir.

Kişinin özgürlüğünden hukuka uygun bir biçimde yoksun bırakıl-

dığının söylenebilmesi için, kişi hakkında alınan tedbirin infazının da

hukuka uygun bir biçimde gerçekleştirilmesi gereklidir.

Bir kişinin

akıl hastalığı nedeniyle özgürlüğünden yoksun bırakılması halinde

bunun Sözleşme’nin 5/1-e maddesi bakımından hukuka uygun ka-

bul edilebilmesi, kişinin bir hastanede, klinikte veya benzeri bir yerde

tutulmasını gerektirir.

Bununla birlikte AİHM, Sözleşme’nin 5/1-e

maddesi hükmünün, kişinin özgürlüğünden yoksun bırakıldığı süre

boyunca, akıl sağlığı durumuna uygun bir tedavi hakkını içerdiğini

düşünmemektedir.

N. Yasemin Oğuz ve Başaran Demir, “Etik Hukuki ve Etik Yönüyle Zorla Hasta-

neye Yatırma”,

Psikiyatri, Psikoloji ve Psikofarmakoloji Dergisi

, S. 4, 1993, s. 368-369.

Hutchison Reid v. Birleşik Krallık, Başvuru No: 50272/99, 20.02.2003, para. 52.

Involuntary Placement and Involuntary Treatment of Persons with Mental Health

Problems, European Agency for Fundamental Rights, 2012, s. 21,

persons-mental-health-problems (Erişim: 01.06.2017).

Ashingdane v. Birleşik Krallık, Başvuru No: 8225/78, 28.05.1985, para. 44.

Macovei,

s. 49; Tezcan, Erdem, Sancakdar ve Önok,

s. 190.

“Sözleşme’nin 5/1-e bendi kural olarak, uygun bir tedavi verilmesiyle ve tutma

koşullarıyla ilgili değildir.” Ashingdane v. Birleşik Krallık, para. 44.