133

TBB Dergisi 2017 (133)

Bahar KONUK SOMMER

mektedir.

Bireyler, insan onuruna kendi iradeleriyle davranışlarını

belirleme iktidarından ve “ussal-manevi değer ve deneyimleri”nden

bağımsız olarak sahiptir.

İnsan onurunun koruma objesi, özellikleri-

ne, edimlerine ve yeteneklerine bakılmaksızın yalnızca insandır. Ak-

sinin kabulü, insan onurunun korunması ilkesinin fonksiyonunu tam

olarak yerine getirmesini imkânsız hale getirir.

Tarafı olduğumuz, Birleşmiş Milletler Engelli Hakları

Sözleşmesi’nin (BM EHS) 3/a bendinde yer alan düzenlemede de

psikososyal engelliler dâhil tüm engellilerin, “kendi seçimlerini yap-

ma özgürlükleri ve bağımsızlıklarını da kapsayacak şekilde, insanlık

onuru ve bireysel özerkliklerine saygı gösterilmesi” gerekliliği açıkça

ifade edilmiştir.

Yine, Sözleşme’nin 12. maddesi gereğince Sözleşme’

ye taraf devletler, psikososyal engelliler dâhil tüm engelli bireylerin,

yaşamın her alanında öteki kişilerle eşit olarak hukuki ehliyete sahip

olduklarını kabul edip, bu ehliyetlerini kullanabilmeleri için ihtiyaç

duydukları destek alma haklarını tanıma yükümlülüğü altındadır. Bu

yükümlülüğü yerine getirmenin ön şartı da bireylerin durumları hak-

kında usulüne uygun olarak bilgilendirilmeleridir. Dolayısıyla özgür-

lük ve güvenlik hakkı ile birlikte, bahsi geçen bu düzenlemelerin de bir

gereği olarak psikososyal engelli bireylerin kendilerinin veya vasi, veli

ya da yakınlarının, sağlık durumları, tedavi seçenekleri, bu tedavilerin

olası yarar ve riskleri hakkında anlayacakları şekilde ve tam olarak bil-

gilendirilmeleri esastır.

C. Zorunlu Yatış Kararına İtiraz ve Kararın Denetimi

AİHS’nin 5/4 ve Anayasa’nın 19/8. maddelerinde düzenlenen

özgürlükten yoksun bırakılmaya karşı başvuru hakkı, kişinin bu du-

rum karşısında yargısal makamlar önünde aktif olarak itiraz edebilme

hakkının korunmasına yönelik temel bir güvence teşkil eder ve kişinin

özgürlüğünden yoksun bırakılmasının hukukiliğinin bir mahkeme

Oğuz Şimşek, Anayasa Hukukunda İnsan Onuru Kavramı ve Korunması, (Ya-

yınlanmamış DoktoraTezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,

İzmir, 1999. s. 129.

Şimşek, s. 129.

5825 Sayılı Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmenin Onaylanmasının Uygun

Bulunduğuna Dair Kanun, 3.12.2008 tarihinde kabul edilmiş, 18 Aralık 2008 tarih-

li 27084 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.

AİHM’ne göre, kişinin özgürlüğünden yoksun bırakılması kararını veren ulusal