133

Sayıştay’ın Anayasal Konumu Üzerinde Tartışmalar

biçimde varlığını korumuştur. Hal böyle iken, her asli kurucu iktidarın

tercihine göre, Sayıştay’ın yürütme ve yargı fonksiyonları içerisindeki

yeri ve konumu, her dönemde tartışmalara sebep olmuştur. Özellikle,

“sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak” şeklinde

ifade edilen görev ve yetkisi bağlamında, Sayıştay’ın bir yargı mercii

yani bir mahkeme olup olmadığı sorunsalı, halen üzerinde tam anla-

mıyla ittifak edilmiş bir sonuca bağlanmamıştır. Konuyla ilgili, dokt-

rindeki tartışmaların yanı sıra Anayasa Mahkemesi’nin birbiri ile çeli-

şen kararlarının, tartışmalara son vermek bir yana, bilakis Sayıştay’ın

yeri ve konumunu belirleme noktasında ciddi hukuki karmaşaya yol

açtığı gözlenmektedir. Bu çalışmanın üzerinde yoğunlaştığı ana konu,

Sayıştay’ın geçmişten günümüze, özellikle de 1961 Anayasası ve 1982

Anayasası döneminde, anayasal konumu üzerindeki doktrinel tartış-

malar ve Anayasa Mahkemesi kararları ışığında, bir yargı organı (mah-

keme) olarak kabul edilip edilemeyeceğinin değerlendirilmesidir.

Halen yürürlükte bulunan Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın

160. maddesi, Sayıştay’ın görevlerini üç guruba ayırmaktadır:

a)Merkezî yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal

güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye

Büyük Millet Meclisi adına denetlemek,

b)Sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak,

c)Kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işle-

rini yapmak.

1982 Anayasası’nın 160. maddesinin hükmü şöyledir: “(Değişik: 29.10.2005-

5428/2 md.) Sayıştay, merkezî yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile

sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Bü-

yük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin

hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama

işlerini yapmakla görevlidir. Sayıştay’ın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı

bildirim tarihinden itibaren on beş gün içinde bir kereye mahsus olmak üzere

karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolayısıyla idarî yargı yo-

luna başvurulamaz.

Vergi, benzeri malî yükümlülükler ve ödevler hakkında Danıştay ile Sayıştay ka-

rarları arasındaki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır.

(Ek fıkra: 29.10.2005-5428/2 md.) Mahallî idarelerin hesap ve işlemlerinin deneti-

mi ve kesin hükme bağlanması Sayıştay tarafından yapılır.

Sayıştayın kuruluşu, işleyişi, denetim usulleri, mensuplarının nitelikleri, atanma-

ları, ödev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri ve diğer özlük işleri, Başkan ve

üyelerinin teminatı kanunla düzenlenir.”

)