134

154

Belediye Şirketlerinin Hukuki Statüsü

GİRİŞ

1982 Anayasası’nın 127’nci maddesine göre mahalli idareler, il, be-

lediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak

üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları gene ka-

nunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulmuş kamu

tüzel kişileridir. Mahalli idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri-

nin, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenleneceği

de yine Anayasada belirtilmiştir. Makale konumuzu oluşturan Beledi-

ye şirketlerinin kuruluşu ile ilgili olarak ise Anayasada düzenlenme

bulunmadığından, bu şirketlerin kurulmasının önünde Anayasal bir

engel bulunmamaktadır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belediye, belde sakinlerinin ma-

halli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve

karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve

mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi olarak tanımlanmıştır. Burada-

ki tanım cümlesinde de belediyelerin söz konusu “mahalli müşterek

ihtiyaç”ları hangi usulle karşılayacağına dair bir belirleme yoktur.

Belediyelerin görev ve sorumluluklarının düzenlendiği 14’üncü

maddede ise Belediyelere mahalli müşterek ihtiyaç olmak şartıyla

bazı görevler verilmiş, bunlardan bazıları “yapar veya yaptırır” de-

nilmek suretiyle zorunlu tutulmuşken, diğerleri “yapabilir” ifadesi

ile Belediyenin mali durumu ve hizmetin ivediliğine göre yerine

getirilip getirilmeyeceğine karar verilmesi serbest bırakılmıştır. Bu

maddede bizim konumuzu ilgilendiren ifade “yapar veya yaptırır”

ifadesidir. Görüldüğü üzere belediyenin mecburi işlerini dahi kendi

eliyle yerine getirmesi gerekmemekte, bunları “yaptırması” da müm-

kün kılınmaktadır. Aynı şekilde belediyelerin yetki ve imtiyazları-

nı düzenleyen 15’inci maddesinde de öncelikle belediyelere “belde

sakinlerinin mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her

türlü faaliyet ve girişimde” bulunma yetkisi verilmiş ve daha sonra

bazı yetkilerin, “yapmak veya yaptırmak; işletmek veya işlettirmek;

kurmak veya kurdurmak” ifadeleri ile, yine seçimli olarak kendile-

ri tarafından yerine getirilebileceği gibi başkasına devredilebileceği

düzenlenmiştir.

Nihayet, aynı Kanun’un 70’inci maddesinde belediyelerin, kendi-