134

159

TBB Dergisi 2018 (134)

Fatma Didem SEVGİLİ GENÇAY

Kısaca, idarenin, ki konumuz özelinde bu belediye idaresidir, bir

şirket kurma kararı idari işlem olabilir ama şirkete tüzel kişilik kazan-

dıran, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre tesis edilen sonraki iş-

lemlerdir. Gerçekten de bu şirketler ticaret siciline kayıt ile tüzel kişilik

kazanırlar.

Kamu tüzel kişisi - Özel hukuk tüzel kişisi ayrımı

Kamu tüzel kişileri ile özel hukuk tüzel kişilerini birbirinden ayırt

etmek pek kolay değildir. Lütfi Duran bu zorluğa, “

yasama ve yürüt-

me organlarının, idari faaliyet ve hizmetlerle görevli, kamusal olduğu kadar

özel nitelikte tüzel kişilere de, değişik statülerle ve çok sayıda vücut vermek-

te olması

”nın neden olduğunu söylemektedir.

Belediyeler tarafından

kurulmakta olan ve makalemize konu yaptığımız şirketler de bu işi

kolaylaştırmaktan çok uzaktır.

Bu ayrımı yapmak için öncelikle kuruluşları ile ilgili bir ölçüt öne

sürülmüştür. Nitekim Tahsin Bekir Balta, kamu tüzel kişilerini : “

idare-

ye mahsus bir kuruluş yapısına sahip olan ve bundan ötürü kuruluşları idare

hukukunca düzenlenen tüzel kişiler

” olarak tanımlamıştır.

Ancak kuru-

luşları ile ilgili bir farklılığı ortaya koymak çok zordur. Çünkü devlet

ya da bizim üstünde durduğumuz örnekte olduğu gibi yerel yönetim-

ler özel hukuk kurallarına tâbi tüzel kişiler de kurabilmektedirler ki

zaten bunların hukuki statüsünde tartışma ortaya çıkmaktadır. İdare-

nin daha önceden kurulmuş bir özel hukuk tüzel kişiliğine katılması

ya da özel kişilerle birlikte bir özel hukuk tüzel kişisi kurması gibi du-

rumlarda tüzel kişiliğin kurulmasına dair işlem bir özel hukuk işlemi,

idarenin söz konusu özel hukuk tüzel kişilerine katılma yolunda almış

olduğu karar ise bir idari işlemdir.

O halde bunlar özel hukuk tüzel

kişileri de olsalar temellerinde birer idari işlem bulunduğunu söyleye-

biliriz ve bu şekilde kuruluş ölçütünün yetersiz olduğu görüşüne

ka-

tılabiliriz. Ayrıca Devletin katıldığı bazı özel hukuk şirketlerinin Türk

Ticaret Kanununun kimi hükümlerinden muaf tutulmaları amacıyla

Begüm İsbir, a.g.e., s.452.

Lütfi Duran, a.g.e., s.69.

Tahsin Bekir Balta, İdare Hukuku I, Genel Konular, AÜSBF Yayınları, Ankara,

1970, s.201.

Ramazan Yıldırım, a.g.e., s. 30.

Lütfi Duran, a.g.e., s.69.