159 / 705
158
Belediye Şirketlerinin Hukuki Statüsü
kurulur” denmektedir. Bu hükme göre kamu tüzel kişilerinin varlığı
yasama organının iradesine bağlıdır
9
(tabii burada kamu tüzel kişiliği
anayasa tarafından tanınmış olan yerel yönetimler, üniversiteler, mes-
lek kuruluşları... ayrı tutulmalıdır
10
) ve kamu tüzel kişileri mutlaka bir
kamu hukuku işlemiyle kurulmalıdır.
11
“Kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulma” üzerinde
durmak gerekebilir. Aslında dernekler, vakıflar ve şirketler de kanu-
nun verdiği yetkiye dayanılarak kurulur:
12
Dernekler Kanunu, Mede-
ni Kanun ve Türk Ticaret Kanunu’nda bu konularda ayrıntılı hüküm-
ler bulunmaktadır. Anayasa’nın 123’üncü maddesinde düzenlenen
“kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulabilme” ise Oğuz
Sancakdar’ın dediği gibi, “
herkes tarafından kurulabilme değil, yalnızca
devlet tarafından ve kamu gücüne dayanılarak kurulma
”
13
olarak yani idari
işlemle kurulma şeklinde anlaşılmalıdır.
E. Ethem Atay’ın “...
her halükârda bir kamu tüzel kişiliğinin oluşturul-
ması için kamusal bir yetkinin kullanılması zorunludur. Kamusal yetki devle-
tin Anayasa ile yetkilendirmiş olduğu organları tarafından kullanılan yetkiler-
dir. Bu nedenle özel hukuk hükümlerinden hareketle bir kamu tüzel kişiliğinin
kurulması mümkün değildir
”
14
şeklindeki görüşü de Sancakdar’la para-
leldir. Her ne kadar bir kamu tüzel kişisi tarafından kurulmuş olsa ve
her ne kadar idarenin kurma ya da katılma yönünde bir idari işlemi
bulunsa da bir şirket, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine uygun olarak
kurulmuş ise bu şirketin özel hukuk tüzel kişisi olduğunun kabulü
gerekir. Nitekim “
söz konusu tüzel kişiliği oluşturan işlem, idari bir işlem
değil(dir) ve bu işlemin tâbi olduğu usul ve esas kuralları (...) özel hukukun
hükümleridir
”.
15
9
Lütfi Duran, İdare Hukuku Ders Notları, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1982, s.71.
10
Gerçi burada da örneğin meslek kuruluşlarının ya da üniversitelerin kuruluş ka-
nunlarının bulunduğunu düşünürsek yine yasama organının iradesinin varlığı
ortaya çıkar. Ancak bu birimler yasama organı tarafından kurulduklarında kamu
tüzel kişiliği de doğrudan varlık kazanır. Bu kamu tüzel kişileri Anayasal güven-
ce altındadır ve yasa koyucunun buna aykırı bir tasarrufta bulunması mümkün
değildir (Bkz : Metin Günday, İdare Hukuku, İmaj Yay., Ankara, 2011, s.77).
11
Ramazan Yıldırım, Türk İdâri Rejimi Dersleri, cilt 1, Mimoza, 2014, s. 29.
12
Metin Günday, a.g.e., s. 78.
13
Oğuz Sancakdar, İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı, Seçkin Yay., 2012, s. 107;
aynı yönde Metin Günday, a.g.e., s.78.
14
Ender Ethem Atay, İdare Hukuku, Turhan yay., Ankara, 2006, s.142.
15
Ender Ethem Atay, a.g.e., s.142.