158 / 705
157
TBB Dergisi 2018 (134)
Fatma Didem SEVGİLİ GENÇAY
rihsel bir süreç içinde ve hatta bugün anladığımız anlamda “Devlet”
yokken ortaya çıktığı da doğrudur
6
ancak bu konu bu makalenin ko-
nusu içinde yer almamaktadır.
Konumuz açısından önemli olan, Devlet tüzel kişiliği dışında
kamu tüzel kişiliğinin nasıl kazanıldığı (
a.
Kamu tüzel kişiliğinin ku-
rulması) ve bunların özel hukuk tüzel kişilerinden ne farklarının oldu-
ğunun ortaya konulmasıdır (
b.
Kamu tüzel kişisinin Özel hukuk tüzel
kişisinden farkı).
a.
Kamu tüzel kişiliğinin kurulması
Öncelikle Anayasa’da kamu tüzel kişiliği tanınmış ya da kamu
tüzel kişisi olarak kurulması emredilmiş tüzel kişiler mevcuttur. Nite-
kimmahalli idarelerin veya Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu’nun
(TRT)
7
kamu tüzel kişilikleri Anayasa ile tanınmış, üniversitelerin ve
meslek kuruluşlarının ise kanunla kamu tüzel kişisi olarak kurulma-
ları emredilmiştir.
Ancak kamu tüzel kişiliğinin kurulmasında asli yol Anayasal ku-
rulma olmayıp, kanun ya da idari işlemle kurulmadır.
8
1982 Anayasası’nın 123. maddesi son fıkrasında: “Kamu tüzel ki-
şiliği ancak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak
6
Şeref Gözübüyük, Türkiye’nin Yönetim Yapısı, Turhan Kitabevi, Ankara 2013, s.
97; René Chapus, Droit Administratif Général, T.1, 15
e
Ed., Montchrestien, Paris,
2001, s. 245, n
o
323. Kemal Vehbi Gül köylerin kuruluşu ile ilgili olarak şunları
söylemektedir: “köy, tarihi ve içtimai bir realitedir. Tabii bir hadise olarak orta-
ya çıkmıştır. Köylerin kuruluş tarihi bu bakımdan insanlığın tarihi kadar eskidir.
Köyleri kuran ve onlara müteharrik bir kadro olarak vücut veren köylüler za-
manla birçok engellerle karşılaşmışlar, çeşitli ihtiyaçlar duymuşlardır. Köy hal-
kının ekseriyetini ilgilendiren her konuda köyün ileri gelenleri bir araya gelerek
bir mes’elelerine çareler aramışlardır. Demek oluyor ki; devletler köy realitesini
hukuki bir olgu şeklinde kabul edip o yerlere çeşitli hizmetler götürmeyi düşün-
meden çok önceleri köy halkı kendi ihtiyaçlarını giderecek toplu tedbirler almış-
lar, gerekli tesisler kurmuşlar, zorunlu kararlar almışlar ve hatta sosyal bir baskı
olarak kanun hükmünde olan kaideler koymuşlardır.” ( Kemal Vehbi Gül, Köy ve
Mahalle İdaresi, Kardeş Matbaası, 1968, s.37).
7
TRT’nin tarihine bakıldığında 1964 yılında kurulmuş olan kurumun 1982 Anaya-
sası ile kamu tüzel kişiliği kazandığı görülür.
http://www.trt.net.tr/Kurumsal/Tarihce.aspx (ulaşım tarihi 19.10.2017)
8
Yahya Kazım Zabunoğlu, İdare Hukuku, Cilt 1, Yetkin Yay., Ankara, 2012, s.135 :
“Kamu tüzel kişiliğinin belirlenmesinde, yasa ile kamu tüzel kişiliğinin düzenlen-
mesi, olağan modeldir”.