134

Kuzey Kıbrıs’taki İcra Uygulamalarının Hukukun Üstünlüğü ve Hak Arama Özgürlüğü ...

yasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı ilkeleri için yaptığımız açıklamalar

doğrultusunda icra hukukunda da kişilerin hak arama özgürlüğü, yal-

nızca bu nedenlerden ötürü sınırlandırılabilecektir. 11. maddede ön-

görülen nedenlerden en az birinin olmaması ve yasal dayanağı olmak-

sızın kişinin hak arama özgürlüğüne sınırlama getirmek, Anayasaya

ve dolayısıyla hukuka aykırı olacaktır.

Hak arama özgürlüğü, insan haklarına ilişkin uluslararası belgeler-

de güvence altına alınmıştır. Örneğin, İHEB’in 10. maddesinde

“Herkes

Anayasa veya kanunların kendisine tanıdığı temel haklarını ihlal eden fiillere

karşı yetkili ulusal yargı yerleri önünde hak aramak için etkili bir hukuki yola

başvurma hakkına sahiptir

” denilmiştir. AİHS’in 13. maddesinde ise “

Sözleşmede tanınan hak ve özgürlükleri ihlal edilen herkes, ihlal fiili resmi

görev

yapan kimseler tarafından bu sıfatlarına dayanılarak yapılmış da olsa,

ulusal bir makama etkili bir başvuru yapabilme hakkına sahiptir

” denilmek

suretiyle hak arama özgürlüğünü, güvence altına almaktadır. Madde-

nin amacı: Sözleşme ile garanti altına alınan hak ve özgürlüklerden

birinin ihlali durumda, Sözleşme organlarından önce iç hukukta baş-

vurulabilecek bir yetkili makamın oluşturulmasının güvence altına

alınmasıdır.

Sözleşme, Kuzey Kıbrıs iç hukukunun bir parçası oldu-

ğundan hakkının ihlal edildiğini düşünen kişi, iç hukuk yollarını tüket-

tikten sonra davasını, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşıyabilir.

Bu durum AİHS’i, insan haklarının korunup geliştirilmesini amaçla-

yan diğer belgelerden ayıran en önemli özelliktir. Sözleşme bu yönüy-

le, bireye devleti şikâyet edebilme, bir başka ifadeyle, bireye devleti

uluslararası bir yargı organı önünde dava edebilme yetkisi tanımak-

tadır.

Ayrıca madde lafzından anlaşılacağı üzere başvuru hakkının

tanınması yeterli görülmemiş

“etkili başvuru

” (

effective remedy

) olması;

yani düzenlenecek başvuru yollarının sonuç alınabilecek, başvuranın

hakkını elde etmesine imkân sağlayacak şekilde belirlenmesi istenmiş-

tir.

Çünkü hak arama özgürlüğünün en temel fonksiyonu herhangi

bir temel hakkının ihlal edildiğini öne süren bireye, hukuki koruma

Bkz. Tezcan/Erdem/Sancakdar/Önok, s. 544 vd; Gözübüyük/Gölcüklü, s. 412

vd.

Faruk Bilir, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yargılama Yetkisi, Adalet, An-

kara 2012, s. 13.

Yasemin Özdek, “Avrupa İnsan Hakları Hukuku ve Türkiye”, Türkiye Orta Doğu

Amme İdaresi Enstitüsü İnsan Hakları Araştırma ve Değerlendirme Merkezi,

Ocak 2004, s. 282.