134

444

Türk Medeni Kanunu’nda Evlilik Birliği İçerisinde Kadının Ekonomik ve Sosyal Hakları

min alacağı önlemler aile hukukuna özgü ve sınırlı sayıdadır.

Bu ön-

lemleri almaya yetkili mahkeme, eşlerden herhangi birinin yerleşim

yeri mahkemesidir (TMK md. 201). Görevli mahkeme ise aile mahke-

meleridir. Evlilik birliğini koruyucu önlemlerin alınmasını hem kadın

hem de koca talep edebilir. Bu imkânın kadına da tanınmış olması,

evlilik birliği içerisinde kadının sosyal ve ekonomik haklarının korun-

masını teminat altına alır niteliktedir.

Bu kapsamda kadının (veya kocanın) talep edebileceği evlilik bir-

liğini koruyucu önlemlere ilişkin temel ve genel düzenleme hükmü

TMK md. 195’te (ZGB Art. 172) yer almaktadır. Türk Medeni Kanunu

md. 195/I uyarınca, eğer koca evlilik birliğinden doğan yükümlülük-

lerini yerine getirmiyorsa veya taraflar önemli konularda uyuşmazlı-

ğa düşmüşlerse, hâkimden evlilik birliğine müdahalede bulunmasını

talep edebilir. Bu madde kapsamında hakimin müdahalesi sonucun-

da alacağı evlilik birliğini koruyucu önlemler, kocayı yükümlülükleri

konusunda uyarma, kadın ve kocayı uzlaştırma veya uzman kişilerin

yardımını istemedir. Yine hakim gerektiği takdirde, TMK md. 195/III

uyarınca, kadının talebi üzerine kanunda öngörülen önlemleri alabilir.

Diğer taraftan hâkimin alacağı söz konusu önlemlerden ikincisini

TMK md. 196 (ZGB Art. 173) hükmü oluşturmaktadır. Bu hükme göre

hâkim, kadının istemi üzerine ailenin geçimi için kocanın yapacağı pa-

rasal katkıyı belirleyebilir. Bu katkının belirlenmesinde hakim, kadının

emeğini de dikkate alır. Zira TMK md. 196/II, ev işlerinin görülmesi,

çocuklara bakılması veya kocanın işinde karşılıksız çalışılması durum-

larının katkının belirlenmesinde dikkate alınacağını ifade etmektedir.

Evlilik birliğinin korunması bakımından bahsedilebilecek diğer bir

önlem, birlikte yaşamaya ara verilmesidir. Birlikte yaşamaya ara veril-

mesi, TMK md. 197’de (ZGB Art. 175 ve 176) düzenlenmektedir. Türk

Medeni Kanunu md. 197/I’e göre kadın, ortak hayat sebebiyle kişiliği,

ekonomik güvenliği veya ailenin huzuru ciddi biçimde tehlikeye düş-

tüğü süre zarfında ayrı yaşama hakkına sahiptir.

Kadının ayrı yaşa-

Kılıçoğlu, Aile Hukuku, s. 211; Dural/Öğüz/Gümüş, s. 175; Öztan, s. 327-328;

Akıntürk/Karaman, s. 132 ve 135 vd.

Örneğin, kocanın kadını dövmesi; ailenin mahrem sırlarının üçüncü kişilerle pay-

laşılması, kocanın kadınla rıza dışı cinsel ilişkiye girmesi. Maddede sayılan sebep-

lerin varlığını ispat yükü kadına aittir. Nitekim Yargıtay da “Buna göre davacının

ayrı yaşamada, haklı olup olmadığının araştırılması ve “ayrı yaşamada haklılık”