490 / 705
489
TBB Dergisi 2018 (134)
Nuşen Pelin DALGIÇ ATABAŞ
yulması nedeni ile uygulamada ortaya çıkmış olan
4
akreditif meka-
nizmasının
5
işleyişi şu şekilde özetlenebilir:
6
Öncelikle alıcı (ithalatçı)
ve satıcı (ihracatçı) arasında, ödemenin akreditif yolu ile yapılacağının
kararlaştırıldığı bir satım sözleşmesi yapılır. Alıcı (akreditif âmiri;
the
applicant
), bankasına (âmir banka, akreditif bankası;
the issuing bank
,
the opening bank
,
the applicant bank
) akreditif açtırma talebi ile başvu-
rur.
7
Banka, akreditif metnini (küşat mektubunu) hazırlar, satıcının
bankasına (muhabir banka, ihbar bankası;
advising bank
) gönderir ve
bu banka tarafından söz konusu metin satıcıya (lehtar;
the beneficiary
)
iletilir.
8
Satıcı, malları yükleyip akreditif metninde alıcı tarafından
belirtilmiş olan evrakı kendi bankasına verdiğinde, söz konusu bel-
geler amir bankaya gönderilir ve amir banka durumu alıcıya bildirir.
Alıcının belgeler ile malı elde edebilmesi için ya satım bedelinin he-
sabından bloke edilmiş olması ya da belgeleri almadan önce bede-
li bankaya ödemiş olması gerekir. Alıcı, elindeki belgeler ile malları
elde ederken, amir banka söz konusu bedeli muhabir banka aracılığı
ile satıcıya iletir.
4
Akreditifin tarihî gelişimi için bkz. Doğan, s. 28-29.
5
Akreditif mekanizmasının temeli, “havale” hukukuna ilişkin dogmatik yapıda
bulunmaktadır. Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz. Arif B. Kocaman, Türk Borçlar
Hukukunda Havale, Ankara 2001, s. 3 vd.
6
Akreditif mekanizmasının işleyişi ile ilgili daha fazla bilgi için bkz. Roberto Berga-
mi, “UCP 600 rules – changing letter of credit business for international traders?”,
Int. J. Economics and Business Research, Vol. 1, No. 2, 2009, 191-203, s. 193-195;
Garth Christopher Wooler, Legal and Practice Perspectives on Documentary
Credits under the UCP 600, (çevrimiçi)
https://www.academia.edu/9111965/Legal_and_Practice_Perspectives_on_Documentary_Credits_Under_UCP_600
(26.10.2017), s. 35-44; Tareq Al-Tawil, “Letters of Credit and Contract of Sale: Au-
tonomy and Fraud”, 16 Int’l Trade&Bus. L. Rev. 159 2013, s. 162-167; Cemal Şanlı/
Nuray Ekşi, Uluslararası Ticaret Hukuku, 4. Bası, İstanbul 2005, s. 85-86; Hamed
Alavi, “Documentary Letters of Credit, Principle of Strict Compliance and Risk of
Documentary Discrepancy”, 19 Kor. U. L. Rev. 3 2016, s. 4-5.
7
Alıcının bankaya yapmış olduğu bu başvuruya “akreditif teklifi”, “akreditif emri”
ya da “akreditif talimatı” denilmektedir.
8
Amir banka ve muhabir banka dışında, teyit bankası (the confirming bank), gö-
revli banka (the nominated bank) vb. olarak adlandırılan bankalar da akreditif
ilişkisine dâhil olabilmektedirler. Akreditifin tarafları hakkında daha fazla bil-
gi için bkz. Ekici, s. 162-164; Doğan, s. 43-46; Abdurrahman Özalp, Dış Ticaret-
te Yeni Kurallar UCP 600’ın Kullanılması ve Akreditif, 2. Baskı, İstanbul 2007,
s. 24-28; Ünal Tekinalp, Ünal Tekinalp’in Banka Hukukunun Esasları, İstanbul
2009, s. 556-562; Sibel Özel, “Akreditif İlişkisinde UTO Kurallarının (UCP 600)
Bankalar Arası İlişkiye Etkisi”, (çevrimiçi)
http://dosya.marmara.edu.tr/huk/Sempozyumyay%C4%B1nlar%C4%B1/ipekyolucanlan%C4%B1yor/Prof.
Dr.sibel_ZEL.pdf (26.10.2017), s. 348-351; Wooler, s. 36-44.