134

495

TBB Dergisi 2018 (134)

Nuşen Pelin DALGIÇ ATABAŞ

III. BANKALARIN BELGELERLE BAĞLI OLMASI KURALI

1) Bankaların Belgelerle Bağlı Olması Kuralının Akreditif

Uygulamasındaki Yeri ve Akreditifin Bağımsızlığı/Soyutluğu

Prensibi ile İlişkisi

Akreditif ilişkisinde satıcı, satış bedelini elde edebilmesinin ib-

raz ettiği belgelerin akreditifte belirtilmiş olan nitelik ve özellikleri

karşılamasına bağlı olduğunu bilmektedir. Bu durum, alıcı ile satıcı

arasındaki satım sözleşmesinde akreditife veya dokümanların ibrazı-

na yönelik olarak ne şekilde karara varıldığı ile ilişkilidir. Dolayısıyla,

sözleşmede, hangi tür akreditifin uygulanacağının, satım bedelinin

elde edilebilmesi için bu akreditif türünün hangi belgelerin ibrazını

gerektirdiğinin açık bir şekilde belirtilmiş olması satıcının menfaati-

ne, belgelere ilişkin istemlerin olabildiğince kesin biçimde belirtilmiş

olması ise alıcının menfaatine olacaktır

İşte, bu noktada akreditifle-

re ilişkin iki önemli ilke, yani “akreditifin bağımsızlığı/soyutluğu” ve

“bankaların belgelerle bağlı olması kuralı” gündeme gelmektedir.

Akreditifin temel özelliklerinden birisi, akreditif amiri ve lehtar

arasında yapılmış ve akreditife temel teşkil eden sözleşmeden ayrı ve

bağımsız olmasıdır.

Bu husus, “akreditifin bağımsızlığı/soyutluğu

prensibi”

(“

principle of autonomy/independence”; “Prinzip der Abstrakthe-

it”, “Unabhängigkeit des Akkreditivs”

) olarak adlandırılır. Daha açık bir

ifade ile, bir akreditif ilişkisinde banka, alıcı ve satıcı arasındaki satım

sözleşmenin gereğince yerine getirilmiş olup olmadığı ile ilgilenmeye-

Ayrıntılı bilgi için bkz., Özalp, s. 57-61; Doğan, s. 101-102.

Bu yönde bkz. King, s. 5-8; Ekici, s. 164-166; Hamed Alavi, “Illegality as an excep-

tion to Principle of Autonomy in Documentary Letters of Credit: A Comparative

Approach”, 20 Kor. U. L. Rev. 3 2016, s. 5.

Bu şekildeki kullanım için bkz. Ekici, s. 164-166. Tekinalp, “soyut bağımsızlık il-

kelerinin özdeş kabul edilmelerinin doğru olmadığı”; bununla beraber, söz ko-

nusu iki ilkenin birbirini tamamlar nitelikte olduğu görüşündedir. Bu yönde bkz.

Tekinalp, s. 566-567. Kaya ise UCP 500 m. 3 (metinde m. 2 olarak ifade edilmiştir)

bağlamında “Akreditifin temel ve karşılık ilişkilerinden bağımsızlığı” ifadesini

kullanmış (bkz

Kaya, s. 107) ve soyutluk ilkesini ayrı bir başlık altında ele almış

olmakla birlikte, soyutluk ilkesini açıklarken “(a)kreditif ilişkisini, özellikle leh-

darın hukukî durumunu, esas itibariyle bu iki işlemin gerçek akreditifi oluşturan

ödeme ilişkisinden bağımsız olması (Nichtakzessorietät), diğer bir ifade ile soyut-

luk ilkesi (Prinzip der Abstraktheit) belirlemektedir” şeklindeki ifadesi ile (bkz.

Kaya, s. 142) bağımsızlık ve soyutluk ilkelerinin özdeşliğini belirtmiştir. Reisoğlu

da konu hakkındaki açıklamalarını “Akreditifin bağımsız ve mücerret niteliği”

başlığı altında yapmıştır. Bu yönde bkz. Reisoğlu, (Akreditif) s. 63-64.