134

633 / 705

632 Uluslararası Hukuk Açısından Fırat Kalkanı Harekâtının Meşruluğu Sorunu
eylemin haklı bir savaş uygulaması olması, silahlı çatışmalar sırasında
uyulacak kurallara uygun olduğu anlamına gelmemektedir. Meşru
müdafaa hakkını kullanan devlet, uluslararası hukukun kabul etme-
diği yöntemlere başvurmaktan kaçınmakla yükümlüdür.155 Orantılı-
lık ilkesinin getirdiği sınırlamalardan birisi de, kullanılacak araçların
da meşru savunmayı gerektiren ihlalle orantılı ve onun gerektirdiği
araçlar olması gereğidir. Bu bağlamda, gereksiz sivil kaybına yol açıl-
maması gerekir.156 Bu sınırlama, özellikle silahlı çatışmalar hukuku
bağlamında karşımıza çıkmaktadır.157 Cenevre Sözleşmelerine Ek I ve
Ek II nolu Protokoller, sivillerin korunması konusunda ve orantılılık
ilkesi konusunda hükümler içermektedir. Fırat Kalkanı Harekâtında
orantılılık koşuluna uyulmuştur. Herşeyden önce Harekât sırasında
kuvvet kullanımı makul ölçülerde kalmıştır. En başta sivillere zarar
verilmemesi için azamî özen gösterilmiştir. Bu konudaki gereken ted-
birler alınmıştır.158
iii) Gereklilik ve Aciliyet
Meşru müdafaa hakkının sınırlarından birisi de, gereklilik ilkesi-
dir. BM Şartının 51. maddesinde yer almamasına rağmen, örf ve âdet
hukukundan kaynaklanan gereklilik ilkesi, mağdur devlet açısından
saldırının durdurulabilmesi için kuvvet kullanılmasından başka bir
seçeneğin kalmaması, kuvvet kullanılmasının zorunlu olmasıdır.
155 Topal, s. 156
156 Keskin, s. 51
157 Silahlı çatışmalar sırasında orantılılık ilkesi için bkz. Melike Batur Yamaner, Silah-
lı Çatışmalarda Sivillerin Korunması, Arıkan Yayınları, İstanbul, 2007, s. 81
158 28 Eylül 2016 tarihli MGK Basın Bildirisinde, “Bu Harekât, kısa sürede çok ciddi
bir darbe vurulan DEAŞ’la mücadelenin, başka terör örgütlerine alan açmadan ve
sivillere zarar vermeden etkin şekilde yürütülebileceğinin bir örneği olarak de-
ğerlendirilmiştir.” denilerek bu hususa dikkat çekilmiştir (para. 5) http://www.
(E.T. 28.05.2017). Ayrıca
Başbakanlık Koordinasyon Merkezinden “Fırat Kalkanı Operasyonu” hakkında
yapılan basın açıklamasında, “Fırat Kalkanı Harekâtı sırasında sivillerin vuruldu-
ğuna veya hedef alındığına ilişkin iddialar gerçeği yansıtmamaktadır. Suriye’de
icra edilen Harekât kapsamında bölgede yaşayan sivil halkın zarar görmemesi
için Türk Silahlı Kuvvetleri her türlü tedbiri almakta ve bu konuda azami has-
sasiyet göstermektedir.” ifadesi yer almıştır.
Forms/_Article/pg_Article.aspx?Id=2a0e4e31-1a6d-4d65-9074-cc8b7097d0f6
(E.T. 11.05.2017)