TBB Dergisi Özel Sayı

226

İş Hukukunda Eşitlik İlkesi ve Cinsiyet Ayrımcılığı

Giriş

Eşit davranma borcu veya eşit işleme tabi tutma borcu eşit durum-

da olan kişilere hakkaniyet esaslarına göre eşit davranmaktır. Genel

olarak eşitlik ilkesi eşit durum ve şartlarda bulunanlar arasında deği-

şik muamele yapmamayı gerektirir.

İş Hukukunda eşit davranma ilkesi, işverene eşit davranma borcu

yükleyen, keyfi davranışları yasaklayan bir niteliğe sahiptir. Bu ilke

bütün işçilerin hiç bir farklılık gözetilmeksizin aynı duruma getiril-

mesini değil, gerçekten eşit durumda olan işçilerin farklı işleme tabi

tutulmasını engellemeyi amaçlar. Zira farklı durumdaki insanlara eşit

davranmak, eşit davranma ilkesine aykırı olur. Eşit durumda olanlara

farklı ve aleyhte davranış cinsiyet unsuruna dayanıyorsa cinsiyet ay-

rımcılığı söz konusu olur.

Cinsiyet ayrımcılığının yasaklanmasına ilişkin uluslararası dü-

zeyde, genel olarak insan haklarına ve özel olarak çalışanların sosyal

haklarına yönelik olarak yapılan sözleşmelerde temel amaç, insan hak-

larını, insan kişiliğinin saygınlığı ve değerini zedeleyici davranışları

önlemek, erkekler ve kadınlar arasındaki cinsel açıdan ayrımcılığı or-

tadan kaldırmak ve böylece cinsler arasında eşitliği sağlamaktır.

Türk Hukukunda Anayasanın 10. maddesinde kanun önünde eşit-

lik ilkesine ve ayrımcılık yasaklarına yer verilmiştir. İş Kanunu’nun 5.

maddesinde de Anayasa’da düzenlenmiş olan eşitlik ilkesine yer veri-

lerek, haklı bir sebep olmaksızın ayrımcılık yapılması yasaklanmıştır.

Yine, 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nda

da ayrımcılık yasaklarına ilişkin düzenlemeler yer almıştır.

Çalışmamızda önce uluslararası sözleşmeler açısından cinsiyet

ayrımcılığı kısaca incelenerek, özellikle Avrupa Birliği Sözleşme ve

direktifleri üzerinde durulmuştur. Daha sonra Türk Hukukunda eşit-

lik ilkesinin yasal temelini oluşturan Anayasa’da yer alan eşitlik ilkesi

ve bu doğrultuda düzenlenen İş Kanunu ve Türkiye İnsan Hakları ve

Eşitlik Kurumu Kanunu’nda yer alan cinsiyet ayrımcılığına ilişkin dü-

zenlemeler incelenmiştir.

I. Uluslararası Sözleşmelerde ve Avrupa Birliği Hukukunda

Cinsiyet Ayrımcılığı

Cinsiyet ayrımcılığının yasaklanması ve eşit ücret ilkesi Birleşmiş

Milletler, Avrupa Konseyi, Uluslararası Çalışma Örgütü ve Avrupa

Topluluğu’nun son yıllarda en çok üzerinde durduğu konulardandır.