TBB Dergisi Özel Sayı

227

TBB Dergisi 2017 (özel sayı)

E. Tuncay Senyen KAPLAN

1. Birleşmiş Milletler Sözleşmeleri

1.1. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi

Birleşmiş Milletler tarafından 1948 yılında kabul edilen ve ilk

defa bütün insanlara yönelik, herkese eşit hak ve özgürlükler tanıyan

uluslararası resmi niteliğe haiz bir belge olan İnsan Hakları Evrensel

Bildirgesi’nin 1. maddesinde, “bütün insanlar özgürlük, onur ve hak-

lar bakımından eşit doğarlar” hükmü yer almıştır.

Bildirgenin 2. mad-

desinde ise, “herkesin ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya diğer

herhangi bir inanç, ulusal veya toplumsal köken, servet, doğuş veya

herhangi bir diğer fark gözetilmeksizin bildirgede ilan olunan tüm hak

ve özgürlüklerden” yararlanabileceği hükmü yer almıştır. Ayrıca aynı

maddede, uyruğu bulunduğu ülkenin statüsü ne olursa olsun vatan-

daşlarla vatandaş olmayanlar arasında hiçbir ayrım gözetilemeyeceği

de belirtilmiştir. 7. maddesinde ise kanun önünde eşitlik ilkesine yer

verilmiş ve “herkesin işbu bildirgeye aykırı her türlü ayırdedici işleme

karşı ve böyle bir ayırdedici işlem için yapılacak her türlü kışkırtmaya

karşı eşit korunma hakkı” olduğu da ifade edilmiştir.

Bildirgenin 23. maddesinin 3. bendinde çalışan herkesin, kendine

ve ailesine insanlık onuruna uygun, “adil ve elverişli bir ücrete” hakkı

olduğu, 2. bendinde ise herkesin hiçbir ayrım gözetmeksizin, eşit iş

karşılığında eşit ücrete hakkı olduğu ilkesi de öngörülmüştür.

Hukuki açıdan bir bağlayıcılığı olmamakla beraber İnsan Hakları

Evrensel Bildirgesi, 1948 yılından beri uluslararası alanlarda olduğu

kadar, Türkiye’de de Anayasa ve yasaların hazırlanmasında etkili ol-

muştur.

1.2. Yurttaşlık ve Siyasal Haklar Sözleşmesi

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinde yer alan ilkelere bağlayıcı

nitelik sağlamak ve yaptırımlar getirmek için yapılan çalışmalar neti-

cesinde hazırlanan insan haklarına ilişkin iki sözleşme, 16.12.1966’da

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda kabul edilmiştir. 23.3.1976’da

yürürlüğe giren Yurttaşlık ve Siyasal Haklara ilişkin sözleşmenin 3.

maddesinde cinsiyet ayrımı yasağı ve kadın erkek eşitliği düzenlen-

miştir.

Cahit Talas, Toplumsal Politikaya Giriş, Ankara, 1981, s. 152, 153.