233 / 497
232
İş Hukukunda Eşitlik İlkesi ve Cinsiyet Ayrımcılığı
4.1. Roma Antlaşması
Roma’da altı Avrupa ülkesi tarafından 25.3.1957’de imzalanan ve
Avrupa Topluluğunu oluşturan Roma Antlaşması’nın (Avrupa Eko-
nomik Topluluğu Antlaşmasının) 119. maddesinde, aynı işte çalışan
kadın ve erkek işçilere aynı ücret ödenmesi ilkesi yer almıştır. Yine
aynı maddenin 2. fıkrasında, ücret deyiminden “işverenin iş ilişkisi ne-
deniyle işçiye doğrudan doğruya veya dolayısıyla ödediği temel ücret
veya asgari ücret ya da sair para yada mal olarak yapılan ödemelerin”
anlaşılacağı ifade edilmiştir.
12
Sözleşmenin sözü geçen 119. maddesi, kadın-erkek eşitliğine iliş-
kin bir yasanın bulunduğu üye ülke Fransa’nın, eşit ücret ilkesini kabul
etmeyen ülkelerin işyerlerinin haksız rekabetine karşı kendi girişimle-
rini korumak amacı ile yaptığı çalışmalar neticesinde kabul edilmiştir.
Bu nedenle ilk zamanlarda maddeye sınırlı bir önem verilmiş ancak
daha sonraları kadın erkek eşitliğinin çalışma hayatında öneminin git-
tikçe artması nedeniyle, 119. maddedeki kadın erkek eşitliği konusuna
gerek Avrupa Adalet Divanı’nın kararları, gerekse Avrupa Birliği’nin
çıkardığı yönergelerle açıklayıcı ve uygulamayı kolaylaştırıcı nitelikte
düzenlemeler getirilmiştir.
13
119. maddede getirilen düzenleme, işçi ile işveren arasındaki “hu-
kuk normları veya toplu sözleşmelerden kaynaklanan ve hukuki bir
araştırmayla ortaya çıkabilen” açık işlemler için söz konusudur. Avru-
pa Adalet Divanı kararına göre bu işlemlere “aynı kamu veya özel bir
hizmette veya işyerinde aynı işte çalışan kadın ve erkek işçilere farklı
ücret ödenmesi” durumu da dâhil edilmiştir.
14
rektiren işlerde istihdam edilmeye devam etmektedir ve yönetici kademelerinde
kadın temsil oranı son derece düşüktür. Kadın ve erkek arasında ki ücret farklılık-
ları sorun olmaya devam etmektedir. Uzun süreli bakımda dâhil olmak üzere, ço-
cukların, yaşlı ve hasta kişilerin bakımına yönelik kurum ve hizmetlerin yetersiz
olması, bakım sorumluluğu konusunda cinsiyet önyargıları nedeniyle, kadınların
istihdamını engellemeye devam etmektedir”.
12
Antlaşmanın tam metni için bkz. Oetker/Preis, Euoropaesche Rechtsvorschriften
zum Arbeitrecht, Heidelberg 1997. s, 1 vd; Can Tuncay, “AB Sosyal Politikasına
İlişkin Düzenlemelerin Temel Yapıları”, Avrupa Birliğinin Sosyal Politikaları Tür-
kiye Semineri, Ankara 1997, s.102, 103; Ali Güzel, “Türk İş Hukukunun Avrupa
Topluluğu Açısından Değerlendirilmesi 1990’lı Yıllarda Türk Çalışma Mevzuatı-
nın Avrupa Topluluğu Mevzuatı Açısından Değerlendirilmesi”, İzmir 1991 s.25.
13
Can Tuncay, AB Sosyal Politikası, s.102.
14
Wolfgang Blomeyer, Avrupa Topluluğu İş Hukuku, Çeviren: Öner Eyrenci,