377 / 521
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Medeni Usul Hukukumuza Getirdiği Yeni Düzenlemeler
376
XXXXVIII-İHTİYATİ TEDBİR
Delil tespitine yönelik düzenlemeler HUMK’la paralelken, ihtiyati
tedbire ilişkin olarak yeni düzenlemelere de yer verilmiştir.
HUMK’ta ihtiyati tedbire ilişkin olarak tedbir için görevli ve yet-
kili mahkeme en az masrafla ve en çabuk nerede ifası mümkünse o
yer mahkemesi görevli ve yetkili olmasına karşın HMK’da görev ve
yetkili mahkeme net olarak belirtilmiştir. Buna göre:
“İhtiyati tedbir,
dava açılmadan önce, esas hakkında görevli ve yetkili olan mahkemeden; dava
açıldıktan sonra ise ancak asıl davanın görüldüğü mahkemeden talep edilir.
Talep edenin haklarının derhâl korunmasında zorunluluk bulunan hâllerde,
hâkim karşı tarafı dinlemeden de tedbire karar verebilir. Tedbir talep eden ta
raf, dilekçesinde dayandığı ihtiyati tedbir sebebini ve türünü açıkça belirtmek
ve davanın esası yönünden kendisinin haklılığını yaklaşık olarak ispat etmek
zorundadır”
(HMK m. 390)
HMK ile yeni olarak ihtiyati talebin reddi durumunda istinafa baş-
vurma imkanı getirilmiştir. Buna göre:
“Mahkeme, tedbire konu olan mal
veya hakkın muhafaza altına alınması veya bir yediemine tevdii ya da bir şe
yin yapılması veya yapılmaması gibi, sakıncayı ortadan kaldıracak veya zararı
engelleyecek her türlü tedbire karar verebilir… İhtiyati tedbir talebinin reddi
hâlinde, kanun yoluna başvurulabilir. Bu başvuru öncelikle incelenir ve kesin
olarak karara bağlanır.”
(HMK m. 391)
HMK’da yeni olarak, ihtiyati tedbir kararının verilmesinden sonra
1 hafta içinde uygulanmasının talep edilmesi gerektiği benimsenmiş-
tir. HUMK’ta davanın açılması yeterliydi, ayrıca uygulanma talebine
gerek yoktur. HMK m. 393’e göre: “İhtiyati tedbir kararının uygulan-
ması, verildiği tarihten itibaren bir hafta içinde talep edilmek zorunda-
dır. Aksi hâlde, kanuni süre içinde dava açılmış olsa dahi, tedbir kararı
kendiliğinden kalkar. Tedbir kararının uygulanması, kararı veren mah-
kemenin yargı çevresinde bulunan veya tedbir konusu mal ya da hak-
kın bulunduğu yer icra dairesinden talep edilir. Mahkeme, kararında
belirtmek suretiyle, tedbirin uygulanmasında, yazı işleri müdürünü de
görevlendirebilir. İhtiyati tedbir kararı2nın uygulanması için, gerekirse
zor kullanılabilir. Zor kullanmak hususunda, bütün kolluk kuvvetleri
ve köylerde muhtarlar, uygulamayı gerçekleştirecek memurun yazılı
başvurusu üzerine, kendisine yardım etmek ve emirlerine uymakla yü-
Medeni Usul Hukukunda Yeni Kanun Yolu Sistemi, Ankara 2008, s. 12 vd.