413 / 521
Hukuk Muhakemeleri Yasası’nda Yargıcın Tazminat Sorumluluğu
412
VIII.RET HALİNDE YARGIÇ YARARINA TAZMİNAT
HMK. md. 49, 1086 sayılı Kanun’un 576’ıncı maddesinde olduğu
gibi, davanın reddi halinde, yargıç yararına maddi ve manevi zarara
hükmedilmesi esasına yer verilmemiştir. Zira, dava doğrudan doğruya
yargıç aleyhine açılmayıp, Devlet aleyhine açıldığından, davanın tara-
fı olmayan, üçüncü kişi konumunda olan yargıç için, bu davada maddi
ve manevi tazminata karar verilmesi uygun görülmemiştir. Kuşkusuz,
yargıç, haksız dava nedeniyle uğramış olduğu maddi ve manevi zarar
nedeniyle, davacıya ayrı bir tazminat davası açabilecektir.
IX. RÜCU DAVASI
A. Devlet, ödediği tazminat nedeniyle, ödediği tazminatı, sorumlu
yargıçtan isteyecektir.
B. Dönüp isteme, ödeme tarihinden itibaren bir yıl içinde olacaktır.
C. Devletin sorumlu yargıca karşı açacağı DÖNÜP İSTEME (rücu)
davası, tazminat davasını karara bağlamış olan mahkemede görü-
lür.
D. Devlet, tazminatı öder ve ödediği parayı sorumlu yargıçtan ister-
se, bunun için dava açacaktır. Başka bir anlatımla, mahkeme kara-
rı olmaksızın, kendiliğinden, aylığından kesemeyecektir. Mahke-
me, tazminat davasını inceleyip, karara bağlayarak, uyuşmazlık
hakkında zaten en iyi şekilde bilgi sahibi olmuş durumdadır. O
nedenle, bu mahkeme, dönüp isteme davasını da kısa süre içinde
gerçeğe uygun bir biçimde karara bağlayabilecektir.
IX. SONUÇ
Yeni Usul Kanunu, yargıçların yargı erkini kullanırken bireyle-
re verdiği zararların tazmini konusunu önemli ölçüde değiştirmiştir.
Buna göre, dava yargıca değil, Devlete açılacaktır. Sorumluluk neden-
leri sayılı ve sınırlı olarak gösterilmiştir. Davacı davayı kaybettiğinde
otomatik olarak yargıç yararına tazminata hükmedilmeyecektir. Öte
yandan tazminat davası açılması, yargıç hakkında soruşturma ve ko-
vuşturma yapılması veya mahküm olması koşuluna bağlanamaz. Dev-
letin sorumluluğunun ön plana alınmış olması, yargıcın sorumluluğu-
nu hafifletmemiştir. Yargıç, dava resen ihbar edileceğinden, haberdar
olduğu dava için savunma ve delil sunma haklarını kullanabilecektir.