TBB Dergisi 97. Sayı

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Yetki Sözleşmesi

raflı davada ise, davanın özelliğinden dolayı taraflar, dava üzerinde

serbestçe tasarruf edememektedir. Dolayısıyla çift taraflı dava, taraf-

ların serbestçe tasarruf edemeyecekleri bir dava olması sebebiyle, bu

davada taraflar yetki sözleşmesi yapamayacaktır.

Alman Medenî Usûl Kanunu’nda ise konuyla ilgili daha sınırlan-

dırıcı bir hükme yer verilmiştir. Söz konusu Kanun’un 40.maddesinin

ikinci fıkrasına göre, uyuşmazlığın malvarlığına ilişkin olduğu durum-

larda yetki sözleşmesi yapılabilecektir. Bizim Kanunumuzda böyle bir

sınırlama getirilmemiştir. Kural olarak taraflar her türlü uyuşmazlık

için yetki sözleşmesi yapabilir

. Ancak HMK’nın, tarafların üzerinde

serbestçe tasarruf edemeyecekleri konularda yetki sözleşmesi yapma-

yı sınırlayan hükmü (m.18/1) sebebiyle çoğu zaman şahıs varlığına

ilişkin konularda yetki sözleşmesi yapılamayacaktır. Çünkü, şahıs var-

lığına ilişkin davaların çoğu, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf ede-

meyeceği konulardır. Örneğin evlenmenin butlanı, boşanma davası,

babalık davası gibi davalar. Ancak düşük bir ihtimal de olsa istisnaen

şahıs varlığına ilişkin davalarda yetki sözleşmesi yapma imkânı ola-

bilir. Örneğin MK 24. ve 25.maddelerine dayanılarak kişilik haklarına

saldırıya karşı korunma talep edilmesi veya saldırının durdurulması-

nın istenmesi durumlarında yetki sözleşmesi yapılabilecektir. Ancak

böyle bir durumda tarafların bir araya gelip yetki sözleşmesi yapma

ihtimali çok düşüktür. Bir taraftan bazı şahıs varlığına ilişkin davala-

rın tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyeceği davalar olması,

diğer taraftan şahıs varlığına ilişkin davalarda taraflar istisnaen tacir

veya kamu tüzel kişisi olacağından bizim hukuk sistemimizde de yetki

sözleşmesi çoğu zaman malvarlığına ilişkin davalarda yapılabilecektir.

C. Kesin yetki halleri açısından getirilen sınırlama

Kesin yetki kuralının varlığı halinde yetki sözleşmesi yapılamaz

(m.18/1). Kesin yetki kuralının varlığı halinde dava sadece kanunda

öngörülen mahkeme veya mahkemelerde açılabileceği

ve kesin yet-

ki kuralı kamu düzeninden kabul edildiği için, bu durumlarda yetki

sözleşmesi yapılamayacaktır. Taraflar yetki sözleşmesiyle kesin yet-

Arslan/Yılmaz, 21.Baskı, s.177; Alangoya/Yıldırım/Deren-Yıldırım, s.93.

Üstündağ, Salahiyet, s.35.

Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s.125; Kuru/Arslan/Yılmaz, s.176.