28 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
İbrahim AŞIK
27
rilmemiştir. Buna göre taraflar, borcun ifa edileceği yeri kararlaştıra-
rak (BK m.73) dolaylı bir şekilde (ifa yerini kararlaştırmakla) yetkili
mahkemeyi de belirleyebileceklerdir. Çünkü sözleşmeden doğan da-
valar, sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesinde de açılabilir (m.10).
Bu nedenle yetkinin sözleşmeyle belirlenmesinde zayıf konumdakinin
korunması amacının sadece yetki anlaşmaları bakımından ele alınması
eksik olur. Maddî hukuk açısından ifa yerinin, mahkemenin yetkisini
de belirlemesi zayıf konumdakinin korunması amacını etkisizleştire-
bilecektir
66
.
Kanaatimizce bu durum yetki sözleşmesiyle ilgili yapılan temel
değişiklikteki amaca aykırı düşmektedir. Çünkü sözleşmeden doğan
davalarda taraflar bir sınırlamaya tabi olmaksızın dolaylı şekilde yet-
kili mahkemeyi belirleme imkânına sahip olabileceklerdir. Bu durum-
da sözleşmede güçlü konumda olan taraf kendi menfaati doğrultusun-
da ifa yerini belirleyerek yetkili mahkemeyi seçmeyi düşünebilecektir.
Kanaatimizce bu husus kanun yapımı sırasında gözden kaçırılmış bir
nokta olabilir. Ancak bunun kanunda yapılacak bir değişiklikle dü-
zeltilmesi mümkündür. Alman hukukunda olduğu gibi tacirler veya
kamu tüzel kişileri dışındaki kişilerin ifa yerini belirleseler bile ifa yeri
mahkemesinin yetkili hale gelmeyeceği ifade edilebilir.
B. Sözleşmenin konusu açısından getirilen sınırlama
Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyeceği konularda yet-
ki sözleşmesi yapılamaz (m.18/1). Bu durum, tarafların dava konusu
üzerinde kabul veya sulh yoluyla serbestçe tasarruf edemeyeceği hal-
ler şeklinde de ifade edilmektedir
67
. Örneğin boşanma ve ayrılık dava-
ları, iflas davaları
68
, çift taraflı davalar
69
tarafların üzerinde serbestçe
tasarruf edemeyecekleri davalardır; dolayısıyla bu davalarda tarafla-
rın yetki sözleşmesi yapmaları mümkün değildir. Verilen bu örnek-
lerden iflâs davasında, mahkemenin yetkisi kesindir
70
; kesin yetkinin
varlığı halinde yetki sözleşmesi yapılamayacaktır (m.18/1)
71
. Çift ta-
66
Alangoya, HMK Değerlendirme, s.38.
67
Kuru/Arslan/Yılmaz, s.533, 538, 820; Alangoya/Yıldırım/Deren-Yıldırım, s.599;
Ermenek, İbrahim, Medeni Usûl Hukukunda Davayı Kabul, Ankara 2009, s.17.
68
Kuru/Arslan/Yılmaz, s.820; Ermenek, s.19 vd.
69
Ermenek, s.27.
70
Kuru/Arslan/Yılmaz, s.160;
71
Boşanma davasında yetkinin kesin yetki olup olmadığı konusunda bkz.: Kuru/