TBB Dergisi 97. Sayı

Soybağının Reddi

358

Çocuğun doğumu ile kocanın cinsel ilişkisi arasında illiyet bağı-

nın bulunmadığının ispatlanması hususunda başvurulabilecek yol-

lardan biri de tıbbi inceleme yöntemlerinin kullanılmasıdır. Tıbbi

inceleme noktasında kullanılabilecek iki yöntem vardır. Bunlardan

birincisi kan muayenesi ikincisi ise genetik incelemelerdir

. Bu bağ-

lamda MK m.284/2’de tıbbi yöntemlere cevaz verilmiştir. Maddeye

göre

“Taraflar ve üçüncü kişiler, soybağının belirlenmesinde zorunlu olan

ve sağlıkları yönünden tehlike yaratmayan araştırma ve incelemelere rıza

göstermekle yükümlüdürler. Davalı, hâkimin öngördüğü araştırma ve ince-

lemeye rıza göstermezse, hâkim durum ve koşullara göre bundan beklenen

sonucu, onun aleyhine doğmuş sayabilir.”

Anılan maddede irdelenmesi

gereken iki durum söz konusudur. İlk olarak hâkimin kan muaye-

nesi, doku alınması veya diğer tıbbi yöntemlerin uygulanabilmesine

karar verebilmesi için, davacı kocanın çocuğun kendisinden olmadığı

hususunda ciddi kanaat uyandırmaya elverişli maddi olguları ortaya

koyması lazımdır

. İkinci olarak, hâkimin tıbbi yöntemlerin uygulan-

masına karar vermesi halinde dahi davanın tarafı veya üçüncü kişiler

tıbbi yöntemlerin uygulanmasına rıza göstermezse, bu kimselerin tıb-

bi incelemeye zorlanması mümkün değildir. Bu tip bir zorlama kişilik

haklarının ihlali anlamına gelir. Bu noktada tıbbi yöntemlere katlan-

ma ödevine uymamanın yaptırımı olarak sadece kaçınan kişi zararına

bir fiili karine öngörülmüş ve tıbbi yöntemlerle ispatlanmak istenen

olgu ispatlanmış olur.

Soybağının reddi davasında kan muayenesi ve genetik inceleme-

ler neticesinde bir erkeğin çocuğun babası olup olmadığı % 99.8 gibi

çok yüksek bir oranla tespit edilebilmektedir

. Bu tespit ise babalık ka-

rinesinin çürütülmesine ve soybağının reddini sağlamaya yeterli olur.

Zira babalık karinesinin çürütülebilmesi için kocanın baba olması ih-

timalinin olmadığının, hiçbir şüpheye yer vermeyecek şekilde bir ma-

tematiksel kesinlikle ispatı aranmamakta, kocanın kesine yakın, güçlü

bir ihtimalle baba olmadığının ispatı yeterli görülmektedir

23 Tıbbi yöntemler hususunda ayrıntılı bilgi için bkz. Gültepe Hilal, Soybağı Tayi-

ninde Genetik İnceleme, İBD. C.78, S.2, Y.2004, s.497-506; Gürbüz Meral, Bir İspat

Aracı Olarak Gen ve DNA İncelemeleri,

EBD

. Y.2005, S.7, s.55-66.

24 Dural/Öğüz/Gümüş, s.445.

25 Hegnauer, s.104 (Acabey, s.76’dan Naklen)

26 Hegnauer, s.102 (Acabey, s.76’dan Naklen)