TBB Dergisi 97. Sayı

52 / 465

TBB Dergisi 2011 (97) Bahar Yeşim DENİZ 51
insan haklarının yeraldığı”nın altı çizilmektedir. Bu ilkenin tesisi, 1993
tarihinde Kopenhag Zirvesi’nin sonucunda kabul edilen “Kopenhag
Siyasi Kriterleri”ni hatırlatmaktadır. Nitekim, bu kriterlerde de “de-
mokrasi, insan hakları, hukukun üstünlüğü, azınlıklara saygı ve azınlıkların
korunmasını garanti eden kurumların istikrarı”, AB üyeliğine aday ülkeler
için yerine getirilmesi gereken bir şart olarak kabul edilmiş ve Türkiye
için müzakerelerin açılması da siyasi kriterlerin “yeterli ölçüde yerine
getirdiğinin” tespiti sonrasında mümkün olabilmiştir.9
ABA’nın 7 inci maddesi kapsamında da, “ABA’nın 2 inci madde-
sinde yeralan değerlerin üye devlet tarafından ihlal edilmesi durumunda”
yaptırımlardan bahsedilmektedir.10 Ama, ABA’daki bu yaptırım me-
kanizmasının uygulamada işleyişinde sorun bulunduğu ileri sürül-
mektedir. Nitekim, sadece bir kez Avusturya aleyhine, iktidardaki aşı-
rı sağcı “Avusturya Özgürlük Partisi” konusunda kullanılmış olduğu ve
burada da AB liderlerinin sürekli ve birlik içinde pozisyonu savunma
konusunda yetersiz kaldıkları ifade edilmektedir.11
alınması, özgürlük, demokrasi, hukuk devleti ve azınlıkların hakları da dahil olmak üzere
insan haklarının korunmasıdır. Bu değerler, çoğulculuk, ayrımcılık yapmama, hoşgörü,
adalet, dayanışma ve kadın-erkek eşitliği ile şekillenen bir toplumda tüm üye devletler için
ortaktır”. (Madde metni için bkz. Can, s. 19).
9 Türkiye’nin müzakere süreci ile ilgili detaylı bilgi için bkz.
10 Madde metni şu şekildedir: “1. Üye devletlerin üçte birinin, Avrupa Parlamentosu’nun
veyaAvrupaKomisyonu’nungerekçelibirönerisiüzerineKonsey,AvrupaParlamentosu’nun
onayından sonra, 2. Maddede belirtilen değerlerin bir üye devlet tarafından ağır bir şekilde
ihlal edildiğine dair açık bir tehlikenin mevcut olduğunu üyelerinin 4/5 çoğunluğuyla
saptayabilir. Konsey, böyle bir saptamayı yapmadan önce ilgili üye devleti dinler ve ona
aynı usulle alacağı tavsiyeler yöneltebilir. Konsey, bu saptamaya yol açmış olan nedenlerin
hala mevcut olup olmadığını düzenli aralıklarla inceler. (2) Üye devletlerin üçte birisinin
veya Avrupa Komisyonu’nun önerisi üzerine ve Avrupa Parlamentosu’nun onayının
ardından Avrupa Konseyi, ilgili üye devlete görüşünü bildirmesi çağrısını yaptıktan
sonra, 2. Maddede belirtilen değerlerin o üye devlet tarafından ağır ve sürekli bir biçimde
ihlal edildiğini oybirliğiyle saptayabilir. 3. Eğer 2. Fıkraya göre saptama yapılmış olursa;
Konsey, bu üye devlein hükümet temsilcisinin, Konsey’deki oy hakkı da dahil olmak üzere
Antlaşmaların ilgili devlete uygulanması sonucu ortaya çıkan bazı haklarının askıya
alınmasına nitelikli çoğunlukla karar verebilir. Bu bağlamda Konsey, böyle bir askıya
almanın gerçek ve tüzel kişilerin hakları ve yükümlülükleri üzerindeki muhtemel etkilerini
dikkate alır. İlgili üye devletin Antlaşmalar’dan kaynaklanan yükümlülükleri, kendisi
için her durumda bağlayıcı olmaya devam eder. 4. Konsey, daha sonraki bir zamanda, bu
önlemlerin alınmasına yol açan durumlarda değişiklikler meydana geldiğinde, 3. Fıkraya
göre alınan önlemleri değiştirmeye veya tamamen kaldırmaya nitelikli çoğunlukla karar
verebilir”. (Madde metni için bkz. Can, s. 23).
11 Stijn Smismans, “The European Union’s Fundamental Rights Myth”, Journal of
Common Market Studies, Volume 48, Number 1, 2010, s. 56.