235 / 529
4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Düzenlenen ...
234
(BİO) olarak Rekabet Kurumu idari fonksiyonu yerine getirir ve or-
ganik ölçüte göre idare içerisinde
8
yer alırlar
9
. Rekabet Kurumu kamu
tüzel kişiliğine sahip bir idari birimdir
10
. Kamu tüzel kişiliğinin sonucu
olarak Kurum
11
hak ve borçlara sahip bir idari birimdir
12
. Kurum’un
danistay.gov.tr, (22.01.11); Usta Murat, Bağımsız İdari Otorite Sistemi İçinde Reka-
bet Kurulu ve Rekabet Uygulamaları, Ankara 2007, s.19-74.;Tan Turgut,
“Ekonomi–
Regülâsyon- ve Bağımsız İdari Otoriteler”,
www.danistay.gov.tr, (22.01.11); Tekinsoy
M.Ayhan,
“Bağımsız İdari Otoriteler ve Regülâsyon Anlayışı–Tartışmalar, Sorunlar”
,
Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 65, S. 2, Ankara 2007, s. 119 – 134; Giritli/Bilgen/Ak-
güner, s. 382; Günday, İdare Hukuku, s. 503–512; Atay, İdare Hukuku, s. 307 – 342.
8
Ancak BİO’ların idari yaptırım kararlarında izledikleri idari usul kuralları ne-
deniyle farklı görüşler de ileri sürülmüştür. Usul (proses, yargılama) denilince
sadece mahkemelerin akla geldiği ancak yargılamanın sadece yargı organlarına
özgü olmadığı dolayısıyla idarenin de bu yöntemi uygulayacağı belirtilmekte ve
bu bağlamda bağımsız idari otoritelerin “geniş anlamda yargı organı” olduğu ifa-
de edilmektedir (Yılmaz Ejder, “Rekabet Kanunu Uygulamasında Usul ve İspat
Sorunları”, Perşembe Konferansları, Kasım 1999, s.85). Ancak yargı benzeri usul-
lerin uygulanması idari yaptırımı uygulayan makamın idari otorite niteliğini orta-
dan kaldırmaz İdari birimlerin–özellikle Bağımsız idari otoritelerin-yarı yargısal
(veya ‘yargı benzeri’ ) usuller uygulaması, söz konusu idari birimlerin yaptırım-
larının niteliğinden kaynaklanmaktadır. Böylece yarı yargısal usuller ile yaptırım
tesisi güvenceli bir sisteme oturtulmakta ve idari yaptırımlar olabildiğince ceza
(hukuku) yaptırımlarının güvence sistemine yaklaştırılmaktadır. Diğer yandan
RKHK’nun 55. maddesinde “Kurul’un nihai kararlarına, tedbir kararlarına ve
idarî para cezalarına ilişkin kararlarına karşı iptal davaları ilk derece mahkemesi
olarak Danıştay’da görülür” hükmü yer almış ve Kurul’un bir yargı merci olma-
dığını kesin olarak ifade edilmiştir. Ayrıca Kurul’un görevlerini sayan 27. mad-
desinde Kurul’un görevleri arasında “idari para cezası vermek” sayılmıştır. Yine
RKHK’nın mülga 18. maddesinde Kurul’ca verilen her türlü para cezasının idari
nitelikte olduğu hüküm altına alınmıştı. Son olarak Anayasa’nın 138. maddesinde
yargı organları sayılırken Rekabet Kurumu’ndan bahsedilmemiştir.
9
Ancak Kurum’un bir hukuka ayıkırlık iddiasını inceleme işlevi göz önüne
alındığında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında belirlenen ölçütlere
göre
“maddi anlamda yargı organı”
kavramı içine girdiği de görülmektedir.
Bkz. Gündüz Harun, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Rekabet Hukuku
Uygulamalarına Etkileri, Rekabet Kurumu Yayını, Ankara 2009, s.49.
10
Türkiye’de BİO’ların kamu tüzel kişiliği vardır. Kamu tüzel kişiliği Anayasa-
mıza göre (m.123/3) kanunla veya kanunun verdiği yetkiyle kurulduğuna göre
Türkiye’de BİO’lar yasama organının inisiyatifiyle kurulurlar. Yasama organı ta-
rafından kurulmakla birlikte BİO’lar başta yasama organı olmak üzere yürütme
ve yargı organlarından da ayrılırlar. BİO’lar kamu tüzel kişiliğine sahip olmala-
rının bir sonucu olarak kendilerine ait bir bütçeleri, düzenleme yetkileri vardır.
Rekabet Kurumu’nun kamu tüzel kişiliği RKHK’nun 20. maddesinde açıkça belir-
tilmiştir: “… bu kanunun uygulamasını gözetmek ve kanunun kendisine verdiği
görevleri yerine getirmek üzere kamu tüzelkişiliğine haiz idari ve mali özerkliğe
sahip Rekabet Kurumu teşkil edilmiştir ”.
11
“Rekabet Kurumu”
ifadesi yer yer
“Kurum”
şeklinde kısaltılacaktır.
12
Kamu tüzel kişiliğine sahip olma BİO’ların mutlak bir özelliği değildir. Örneğin
Fransız hukuk sisteminde BİO’ların kamu tüzel kişilikleri yoktur Bkz. Morange
Jean,
“Fransada Bağımsız İdari Otoriteler”
, (Çev. Cevdet ATAY) içinde; Bağımsız