239 / 529
4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Düzenlenen ...
238
İdari işlemlerin şekil/usul unsuruna sahip olması idarenin daha
düzenli ve dikkatli davranmasını sağlar. Bu nedenle, bireylerin idare
karşısında korunması için idarenin şekil/usul kurallarına riayet ederek
daha dikkatli ve özenli hareket etmesi gerekir
24
. Şekil/usul kurallarının
idare hukukunda esas olarak bulunması bazı bakımlardan önemlidir.
Öncelikle idari işlemin hangi makam tarafından nasıl yapıldığı ida-
ri işlemin şekil/usul unsuru ile anlaşılabilir. Yine idari işlemin ispatı
ancak şekil/usul kuralları ile mümkündür
25
. Diğer yandan idari usul-
lerin geliştirilmesi ile idari işlem ve eylemlerde saydamlık, açıklık ve
kolay anlaşılırlık, maddi sebeplerin ve hukuki gerekçelerin öğrenilme
imkânı, bilgi edinme hakkı sağlanır
26
. Bunlar ise hukuk devletini gerçek
anlamda işler hale getirmesi bakımından önemli hususlardır
27
. Ülke-
miz bakımından genel bir usul kanunumuz yoktur. Ancak buna ilişkin
çalışmalar
28
uluslararası hukuk ilkeleri
29
de dikkate alınarak yapılmak-
24
Gözübüyük/Tan, s. 450.
25
Kalabalık, s.121.
26
Gözübüyük/Tan, s. 450 – 451.
27
Danıştay da şekil/usul kurallarının kişilere güvence sağladığını vurgulamakta-
dır:
“…İdari işlemlerde şekil, işlemin hukuken geçerlik kazanmasının önemli öğelerinden
birisini oluşturmaktadır. O kadar ki, bir işlemin tesisinde, yasanın, düzenleyici tasarrufla�
rın veya yerleşmiş içtihatların öngördüğü koşullara uyulmamış olması o işlemi hükümsüz
kılabilir veya iptaline neden olabilir. Özel hukukta, şekil serbestliği ve irade özgürlüğünün
asıl olmasına karşılık idari işlemlerde yazılı şekil esastır. İdarenin işlemlerinde yazılı şekle
bağlılık, idareleri daha dikkatli bir incelemeye, görüşüp tartışmaya ve bu suretle hukuka
uygun bir karar tesisine götürür. İlgiler yönünden ise, şekle bağlılık idareye ve işleme gü�
veni sağlar. Bir idari işlemin tesisinde hangi şekle uyulacağının Anayasa, yasa, tüzük veya
yönetmelikçe belirlenmiş olması durumunda, işlemin bu şekle uygun olarak tesis edilmesi
idare yönünden zorunluluk taşır. Şeklin bu önemi ve işlemin hukuki geçerliliği üzerinde
etkili bir öge olması nedeniyledir ki 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2.mad�
desi, idari işlemlerin, yasa veya diğer düzenleyici tasarruflarla öngörülen şekle uyulmadan
tesis edilmeleri halini bu işlemlerin iptalini gerektiren nedenlerden biri olarak saymış bu�
lunmaktadır…”
. D. 5D. E:1988/2749, K:1988/2845,K.T: 22.11.1988,
www.danistay.gov.tr, (22.01.11);
“… İdari işlemlerin belli şekil ve usul kurallarına bağlı tutulmasının
amacı yönetilenlere güvence sağlamaktır…”
. D. 10.D. E: 2001/2814, K: 2002/3262,
K.T: 25.09.2002,
www.danistay.gov.tr,(22.01.11).
28
İdari Usul Kanununu hazırlığı çerçevesinde İdari usul kavramı ve farklı boyutları
için ilgili sempozyum bildirilerine bakılabilir:
“İdari Usul Kanunu Hazırlığı”
,
Başbakanlık Basımevi, Ankara 1998, s. 16 vd.
29
İdari usule ilişkin genel ilkelerin belirlemesi bakımından Avrupa Konseyi Bakan-
lar Komitesi’nin 28.09. 1977 sayılı
“Bireyin Yönetsel İşlemler Karşısında Korunması”
başlıklı tavsiye kararını zikretmek gerekir. Söz konusu ilke kararında idari usule
ilişkin beş temel ilkeden bahsedilmektedir. Buna göre idari işlemlerde
“dinlenilme
(savunma) hakkı”,”bilgi alma hakkı”, “hukuki yardım ve temsil”, “idari işlemin gerekçeli
olması” ve “başvuru yollarının belirtilmesi” ilkeleri temel ilkelerdir. Karar metni için bkz.
“İdarenin İşlemleri Karşısında Bireyin Korunması Hakkında Karar”
, (Çev. Kuntbay İh-