TBB Dergisi 98. Sayı

TBB Dergisi 2012 (98)

İpek ÖZBEK SÖNMEZ

285

gerekli olmuştur. Dolayısıyla, antik dönemden itibaren kentler, dü-

zen içerisinde gelişme göstermiş ve bu düzen esasen çeşitli hukuk

kuralları ve adalet ilkeleri üzerinden gerçekleştirilmiştir. Lakin ada-

letin belirleyicileri, sürekli değişim içinde ki ekonomik ve siyasal

düşünceler ile ilişkili olan felsefi ve siyasal yaklaşımlardır. Örneğin,

“…… kapitalizm yandaşları, mülkiyeti; özgürlük ve demokrasinin kaynağı

olarak ele alırlarken, toplumcu akımlar, hakçasına paylaşılmayan varsıllı�

ğın, özgürlüğün en büyük düşmanı olduğunu ileri sürmüşlerdir”

. Ayrıca

radikal olarak birbirinden farklı sosyo-ekolojik durumlar, neyin adil

olduğu ya da olmadığı konusunda farklı yaklaşımlar içerirler. Bu ne-

denle, adalet duygusunun coğrafi ve tarihsel olarak oluşturulduğu-

nu bilmek gereklidir

Sosyal ve ekonomik tercihler ile siyasi düşünceler çerçevesinde,

mekânı şekillendiren, kent planlama disiplini çerçevesinde ise tarihin

farklı dönemlerinde, farklı yaklaşımlarla adil kentsel gelişme koşulla-

rının sağlaması amacıyla, politikalar, stratejiler ve planlama kararları

geliştirilmeye çalışılmıştır. Ancak yukarıda da belirtildiği üzere, adil

kent planlama sistemi ve buna bağlı olarak yasalar ve uygulamalar,

değişen sosyo-ekonomik ve siyasi düşünceler çerçevesinde belirlen-

miştir. Bu nedenle, bu çalışma da; farklı kent planlama yaklaşımları

çerçevesinde kentte sağlanmaya çalışılan adaletin içeriği tartışılacak-

tır. Çünkü farklı dönemlerde, farklı planlama yaklaşımları çerçevesin-

de, kentsel adalete ilişkin olarak farklı anlayışlar benimsenmiştir. Bu

tartışmalar çerçevesinde bu çalışmada, özellikle 20. yy’ın son çeyreğin-

de planlama pratiğindeki değişimlere neden sosyal, ekonomik ve poli-

tik koşullar kısaca tartışılarak, planlama yaklaşımlarındaki değişimleri

yaratan koşullar ortaya konmaya çalışılacaktır. Ayrıca, söz konusu de-

ğişimler sonucunda yerel, ulusal ve evrensel ölçeklerde ortaya çıkan

tepki mekanizmaları-toplumsal hareketler ve güçler değerlendirilecek

ve son bölümde kentsel adalet sorununa, insan hakları çerçevesinden

bakılması gerektiği vurgulanarak,

“kent hakkı”

arayışlarının kent plan-

lama açısından önemi vurgulanacaktır.

Dinç, Güney, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Malvarlığı Hakları, Türkiye

Barolar Birliği Yayını, Ankara,2007, .2,s.2

Harvey, David, Justice Nature and the Geography of Difference, Blackwell, Ox-

ford, 1996, s.6