TBB Dergisi 98. Sayı

TBB Dergisi 2012 (98)

İpek ÖZBEK SÖNMEZ

289

list üretim sürecinin ürünü olduğu vurgulanan kent mekânının şe-

killendirilmesinde siyasi ve ekonomik süreçlere ilişkin müdahalenin

önemine dikkat çekmiştir. Marxist eleştirel yaklaşımlar çerçevesinden

adalet kavramına ilişkin Harvey (1973, 1996,2000) ile Sayer ve Stor-

per (1997)’in önemli çalışmaları bulunmaktadır. Harvey (1973),

“Sosyal

Adalet ve Kent”

adlı çalışmasında kent ve bölge planlamanın toplum-

sal olarak nasıl daha adil bir kent yaratabileceğini tartışmıştır. Ancak

tartışmaların sonunda toplumsal olarak adil kentin, kapitalist ekono-

mik ve kentsel düzen ile mümkün olamayacağını; Marxist yeniden

oluşumlara göre sadece devrimci çözümlerin mümkün olabileceğini

belirtmiştir

Marxist eleştirel yaklaşımlara göre kent plancılarının görevi top-

lumsal yeniden üretim sürecine katkıda bulunmaktır. Kentsel adalet

sadece kültürel farklılıkların kutsanmasını içermez, aynı zamanda ka-

pitalist süreçte üretilen soyut mekâna karşı somut mekânın özgürleşti-

rilmesi için değişim değerinin ve mülkiyet ilişkilerinin sorgulanmasını

içerir

Özetle; Marxist eleştirel yaklaşımlar çerçevesinde, kent mekânının

kapitalist üretim süreçlerinin ürünü olduğu ve sürecin yarattığı eşit-

sizliklere vurgu yapılmıştır. Bu çerçevede

“kent hakkı”

ve kentte sosyal

adaletin sağlanması tartışmaları yapılmış, ayrıca kent mekânının şe-

killenmesinde ekonomik, toplumsal ve politik süreçlere müdahalenin

önemine dikkat çekilmiş; kentteki değişim değerinin ve mülkiyet iliş-

kilerinin sorgulanmasının gerektiği belirtilmiştir. Kent planlama aracı-

lığıyla toplumsal adaletin sağlanabileceği tartışılmıştır.

1970’lerde ise Keynesyen ve ithal ikameci stratejilerin krize girme-

siyle neo-liberal ekonomi politikaları geliştirilmiş ve planlama strate-

jileri neo-liberal politikalar doğrultusunda eleştirilmiştir. Bireysel gi-

rişimciliğe ve özgürlüğe önem veren neo-liberal anlayış çerçevesinde

kamu yararı merkezli anlayış eleştiriye uğramış; eleştiriler çerçevesin-

de geniş kapsamlı ve uzun vadeli planlamanın dinamik piyasa yapı-

sına uygun olmadığı, piyasasının işleyişini kısıtladığı belirtilmiştir.

Harloe, Micheal, Social Justice and the City: The New ‘Liberal Formulation’, Inter-

national Journal of Urban and Regional Research, Volume 25, p:889-897, 2001

Şengül,s.75