406 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
Ş. Berfin IŞIK YILMAZ
405
alındığında hastanın küçük olması halinde dahi durumu göz önüne
alınarak yinede aydınlatılması gerekmektedir çünkü
aydınlatma
en te-
mel hasta haklarından biridir.
X. Aydınlatmanın Zamanı
Aydınlatma sonrası tıbbi müdahaleye maruz kalacak hastanın rı-
zası alınarak işlem yapılacağından dolayı rızadan önce aydınlatma ya-
pılmalıdır. Aydınlatmanın yapılacağı zaman iyi ayarlanarak hastanın
baskı altında karar vermesi söz konusu olmamalıdır. Hasta vereceği
onamdan her zaman geri dönebilme hakkına
61
sahip olduğu için ay-
dınlatma mutlaka müdahaleye girişilmeden önce yapılmalıdır.
Somut olayın özelliklerine göre hastaya karar vermesi için uygun
zaman tanınmalıdır. Acil durum söz konusu değilse hastaya düşün-
mesi için makul süre verilmelidir. Normal durumlarda tam ameliyat
masasında ayaküstü ciddiyetten uzak yapılacak aydınlatma kabul edi-
lemez.
Ancak acil durumlara da hayati tehlikenin varlığı, ağır bir zarara
uğramayı önlemek için derhal müdahale söz konusu olacaksa ameliyat-
tan hemen önce veya ameliyat masasında da aydınlatma yapılabilir.
62
XII. Aydınlatmanın Tarzı
Hekim hastaya ayrıntılı tıbbi bilgi vermek zorunda değildir. Ak-
sine hastanın gelişme seviyesi, yaşı ve sağlık anlayışına uygun bir ay-
dınlatma yapmalıdır
63
.
Hekim aydınlatmayı hastanın ana dilinde yapacaktır. Bu mümkün
değilse tercüman yardımıyla hastanın dilinde aydınlatma yapılabile-
cektir. Müdahaleden önce hastanın dilini bilen kimse yoksa uluslar
arası bir dil kullanılır. Hasta artık onu da bilmiyorsa hekim inisiyatifini
kullanabilecektir.
64
61
HHY m. 24;
“…Üçüncü fıkrada belirtilen ve hayatı veya hayati organlardan birisini teh�
dit eden acil haller haricinde, rızanın her zaman geri alınması mümkündür. Rızanın geri
alınması, hastanın tedaviyi reddetmesi anlamına gelir. Rızanın müdahale başladıktan son�
ra geri alınması, ancak tıbbi yönden sakınca bulunmaması şartına bağlıdır…”
.
62
Hakeri, s. 135 vd. ;Hancı, s. 80; Çetin, s. 180.
63
Hancı, s. 81.
64
Gürsel, s. 180 vd.;Hancı, s. 81.