401 / 529
Tıbbi Müdahalelerde Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü
400
Bir diğer hal ise aydınlatmanın hastaya olumsuz etkide bulun-
ması halinde aydınlatma ortadan kalkmasıdır. Burada göz önünde
bulundurulması gereken husus; otonomi (kendi geleceğini belirleme
hakkı)
42
aydınlatmasının tedaviye zarar verme ihtimalidir. Eğer tedavi
nedenleri bilgilendirmeyi engelliyor ise otonomi aydınlatması yapıl-
mamalıdır.
43
Kanaatimizce hastanın bilgilendirilmesi halinde yaşamına ve sağ-
lığına yönelik tehlikeler söz konusu olacak ise aydınlatma ortadan
kalkmamalı, kapsamı daralmalıdır. Çünkü hastanın, durumu hakkın-
da bilgi sahibi olması onun en tabi hasta hakkındandır. Hastayı olum-
suz etkilemesi sebebiyle aydınlatmanın ortadan kalkmaması ancak
kapsamının daralması daha uygun olacaktır.
44
Aydınlatma yüzünden
uğranılacak zarar hastanın kendi geleceğini bizzat belirleme hakkının
ihlaline nazaran daha fazla ise aydınlatma hasta yararına daha fazla
sınırlandırılabilir.
45
Bunun için somut olayın özellikleri göz önünde
bulundurularak hastanın ruhen zarar görme ihtimali dikkate alınıp
aydınlatmanın ortadan kaldırılması ya da kapsamın daraltılmasına
karar verilmelidir.
Hasta Hakları Yönetmeliği madde 19’a göre de
“Hastanın mane�
vi yapısı üzerinde fena tesir yapmak suretiyle hastalığın artması ihtimalinin
bulunması ve hastalığın seyrinin ve sonucunun vahim görülmesi hallerinde,
teşhisin saklanması caizdir.” denilmek
suretiyle aydınlatmanın tamamen
ortadan kalkmayacağını sadece teşhisin saklaması suretiyle sınırlana-
bileceğini belirtmektedir.
46
VI. Aydınlatma Kapsamının Daraldığı Haller
Müdahalenin aciliyeti arttıkça hastayı aydınlatmanın kapsamı da
daralacaktır. Aynı şekilde taşıdığı tehlikeler son derece küçük olan
müdahalelere ilişkin aydınlatma çok dar tutulabileceği gibi tamamıyla
da ihmal edilebilir. Hastanın açıkça arzu ettiği hallerde de aydınlatma-
42
Hakeri, Hakan,
“Aydınlatma (Bilgilendirme)”
, Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Derneği
Bülteni, Yıl 1, S. 2, İstanbul 2006, s. 7.
43
Hakeri, s. 146.
44
Y. Çakmut, Roche…, s. 15.
45
Hancı, s. 76.
46
Tıbbi Deontoloji Tüzüğü m. 14/2 de aynı doğrultuda düzenlemede bulunmuştur.