407 / 529
Tıbbi Müdahalelerde Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü
406
XII. Aydınlatmanın Şekli ve İspatı
Aydınlatmanın şekline ilişkin hukukumuzda genel geçerli bir hü-
küm bulunmamaktadır.
65
2827 sy. Nüfus Planlaması Hakkındaki Ka-
nun madde 5/4 de; “…
Acil müdahale hallerinin nelerden ibaret olduğu ve
yapılacak ihbarın şekil ve mahiyeti ile sterilizasyon ve rahim tahliyesini kabul
edenlerden istenilecek
izin belgesinin şekli ve doldurulma esasları…
” ve Or-
gan ve Doku Nakli Kanunu
66
madde 6’ da;
‘‘Onsekiz yaşını doldurmuş ve
mümeyyiz olan bir kişiden organ ve doku alınabilmesi için vericinin en az iki
tanık huzurunda açık, bilinçli ve tesirden uzak olarak önceden verilmiş yazılı
ve imzalı veya en az iki tanık önünde sözlü olarak beyan edip imzaladığı tu�
tanağın bir hekim tarafından onaylanması zorunludur.
” denilmek suretiyle
aydınlatmanın şekline ilişkin düzenlemede bulunulmuştur.
Hekimin aydınlatma borcuna riayet etmediğini iddiasıyla açı-
lan bir dava hekimin aksini ispatlaması çok güçtür. Nitekim Y13.HD
2008/10750 sy. kararına göre; “…
Davalı, davacıyı müdahalenin kompli�
kasyonları konusunda aydınlattığını yazılı belge ile ispat edemediği gibi…”
denilmek suretiyle hekimin aydınlatmayı ispat edememesi dolayısıyla
sorumlu olacağı kararına varılmıştır.
Şekil açısından aydınlatılmış onam sözlü olabilir; ancak ispat yü-
künün hekimde olduğu unutulmamalıdır. Uygulamada karşılaşılabi-
lecek sorunların önlenmesi için hekimin aydınlatmasını yazılı olarak
ispat edebilmesi ve belgeleyebilmesi hukuki sorumluluğunu etkileye-
cektir.
67
Bu nedenle kanaatimizce hekimin hastayı aydınlatması sözlü
olmalı ancak daha sonra ispat gücü açısından yazılı belgeye dökülme-
lidir.
Hasta, aydınlatmanın sonucunda, hekimin hiçbir zararlı sonuçtan
dolayı sorumlu olmayacağına ve hekim hakkında dava açılmayacağını
kayda almış olsa dahi bu şekildeki bir yazılı taahhüt, hastanın dava
açma hakkını ortadan kaldırmayacaktır.
68
65
Hakeri, s. 139.
66
29.05.1979 tarih ve 2238 sy. Organ ve Doku Nakli Kanunu, RG Tarih:03.06.1979, S
16655.
67
HUMK m.228 ve 236 uyarında aydınlatma bir hukuki işlem olmadığı için her tür-
lü delille ispat edilebilir.
68
Gürsel, s. 178-179.