404 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
Ş. Berfin IŞIK YILMAZ
403
verebilir. Tıbbi müdahalelerde de bu genel kuruldan ayrılmamak gerekir, Tıb�
bi müdahaleler ve hekimin girişeceği diğer eylemler kişinin sağlığını vücut
bütünlüğünü ilgilendirdiği muhtemel tehlikeleri meydana getirici nitelikte
olduğu için, bunların gerçekleştirilmesine karar vermek yetkisi hekime değil,
müdahalelere maruz kalacak kişiye (hastaya) aittir.”
denilmek suretiyle ay-
dınlatılacak kişinin hasta olduğu vurgulanmıştır.
Aydınlatılacak kişi için aslında hastanın aydınlatılması ve yakın-
larının aydınlatılması gibi bir ayrım yapılabilir. Hasta Hakları Yönet-
meliği madde 15’e göre; “…
Sağlık durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat
hasta veya hastanın küçük, temyiz kudretinden yoksun veya kısıtlı olması ha�
linde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta, sağlık durumu hakkında bilgi almak
üzere bir başkasına da yetki verebilir.”
Diğer bir ifadeyle aydınlatılacak
kişi hastadır ancak hastanın ayırt etme güne sahip olup haklarını kul-
lanabilmesi için ehil olması gerekmektedir. Eğer hasta bu özelliklere
sahipse onun yerine yakınlarının örneğin; eşi, çocukları, anne veya ba-
basının aydınlatılarak müdahaleye rıza göstermeleri bu rızayı geçerli
hale getirmeyecektir.
Keza, hastalığın ağır ve ciddi olması hallerinde de hasta yerine
yakınlarının aydınlatılması kural olarak doğru değildir. Çünkü he-
kim zaten hastanın ruhsal durumuna göre aydınlatmanın sınırı belir-
leyecektir. Hasta yerine yakınlarının aydınlatılması; ancak hastanın
ayırt etme gücüne sahip olamadığı, küçük veya kısıtlı olması hallerde
mümkün olacaktır.
57
1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Ka-
nun madde 70 hükmüne göre; “
Tabipler, diş tabipleri ve dişçiler yapa�
cakları her nevi ameliye için hastanın, hasta küçük veya tahtı hacirde ise veli
veya vasisinin evvelemirde muvafakatını alırlar. Büyük ameliyei cerrahiyeler
için bu muvafakatin tahriri olması lazımdır. (Veli veya vasisi olmadığı veya
bulunmadığı veya üzerinde ameliye yapılacak şahıs ifadeye muktedir olmadığı
takdirde muvafakat şart değildir.)
58
hastanın kanuni temsilcisine bilgi ve-
rilmesi zorunlu ve amaca da uygundur.
Kanaatimizce kanuni temsilcisi yok veya o an da rızası alınamı-
yorsa ya da ayırt etme gücü geçici olarak kaybedilmiş ve zorunluluk
57
HHY m. 15.
58
Madde 70- (Değişik madde: 23/01/2008-5728 sy. karar m. 38.).