408 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
Ş. Berfin IŞIK YILMAZ
407
Hekimler tarafından çok yaygın olarak kullanılan formlar ancak
ispat amacına hizmet edecektir.
69
Aydınlatmanın form ya da broşür
yoluyla yapılması kabul edilmemelidir. Hastanın sözlü olarak ay-
dınlatıldıktan sonra formun doldurulması söz konusu olabilir. Uy-
gulamada pilot hastanelerde yapılan denemeler sonucunda hastanın
formu okuduktan sonra olumsuz yönleri dikkate aldığı bu nedenle
tedaviden vazgeçip hastaneden ayrıldığı görülmüştür. Ancak yine de
sadece formla aydınlatmanın yapılması kabul edilemez bir uygulama
olacaktır.
70
Müdahalenin hukuka uygun olabilmesi için geçerli bir rızanın
varlığı aranmaktadır. Hukuka uygunluk sebebinden yararlanacak
olan hekim, hastaya uygulayacağı tedaviyi anlatmış, hasta razı olmuş
ve işlemi yapmış olduğunu ispatlamakla yükümlüdür. Ancak kanaa-
timizce aydınlatmanın genel geçerli bir düzenleme ile şeklinin belir-
lenmemiş olması yerindedir. Çünkü hasta ile hekim arasındaki ilişki,
niteliği itibariyle güven unsurunu önemli ölçüde barındıran bir ilişki-
dir. Bu sebeple aydınlatmanın şeklinin özel olarak düzenlenmemesi
ilişkinin mahiyetine uygun düşecektir.
SONUÇ
Kişilerin yaşamı, sağlığı, vücut tamlığı gibi kişilik hakları üzerinde
yapılan her türlü müdahalenin hukuk düzenince geçerli olmamasına
rağmen; bunun yasalarca öngörülmüş şartların varlığı halinde fiil, hu-
kuka uygun hale gelecektir. Hukuka uygunluğu sağlayan unsurlar;
tıbbi müdahalenin kanunun yetkilendirdiği kişi tarafından, tıp bili-
minin verilerine ve genel kurallarına uygun olarak yapılan, kanunun
öngördüğü amaca yönelik olan ve müdahaleye maruz kalacak kişinin
aydınlatılıp rızasının alınmasıyla gerçekleştirilecek her türlü tıbbi ey-
lemdir.
Tıbbi müdahalenin hukuka uygun olabilmesi, hekimin sorumlu
olmaması için gerekli olan dört şarttan biri olan aydınlatma; müdaha-
69
Hakeri, s. 141.
70
Gürsel, s. 179.