TBB Dergisi 98. Sayı

TBB Dergisi 2012 (98)

AİHM Türkiye Raporu

449

yı, adalete erişimi kolaylaştırmayı ve yargıya güveni artırmayı he-

deflemektedir.

11. 12 Eylül 2010 referandumunda onaylanan anayasa değişiklik-

lerinin önemli bir kısmının da yargı reformuyla ilgili olduğunu

belirtmek gerekmektedir. Bu, özellikle, Anayasa Mahkemesi’ni,

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nu (HSYK), askeri ve sivil

mahkemeler arasındaki ilişkiyi ve yargı sektörünün yönetimini

düzenleyen bir dizi Anayasa hükmünü (144-149., 156-157. ve 159.

maddeler) kapsamaktaydı.

2004’te de, AİHS dahil uluslararası in-

san hakları sözleşmelerini tam anlamıyla yürürlüğe koymak üze-

re Anayasa’nın 90. maddesi değiştirilmiştir. Ancak bu maddenin,

Türk Anayasa Mahkemesi içtihadı dahil yargı uygulamaları üze-

rinde önemli bir etkisinin olduğuna dair pek fazla belirti yoktur.

12. Komiser, Türkiye’de adalet sisteminde uzun süredir var olan sis-

temik eksikliklerin etkili bir şekilde giderilmesinin şart olduğunu

düşünmektedir. Bu nedenle, Türk makamlarıyla bu meseleler hak-

kında yürüttüğü yapıcı diyalogu sürdürmek istemektedir. Komi-

ser, mevcut Raporun bu diyalogu kolaylaştıracağına inanmakta-

dır. Bu Rapor şu bölümlerden oluşmaktadır: I. Yargılamanın aşırı

uzun sürmesi ve tutukluluğaçok sık başvurulması; II. Ciddi insan

hakları ihlalleri durumunda cezasızlıkla mücadelede mahkemele-

rin rolü; III. Ceza davalarıyla ilgili diğer önemli hususlar (terörizm

ve suç örgütleri hakkındaki mevzuata ilişkin mahkeme uygulama-

ları; çekişmeli davalar ve silahların eşitliği; özel yetkili ağır ceza

mahkemeleri); IV. Hâkimler ve savcıların bağımsızlığı ve tarafsız-

lığına ilişkin meseleler.

Bak. Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı’nın 2009 Adalet Reformu Stratejisi.

Yapılan diğer değişiklikler bir Ombudsmanlık sisteminin getirilmesi, devlet me-

murları için toplu pazarlık hakkı, kadınlara, çocuklara ve yaşlılara pozitif ayrımcı-

lık ve askeri darbe liderlerinin üzerindeki korumanın kaldırılmasını içermektedir.

Örneğin 21 Ekim 2011’de yayımlanan bir kararda (2011/49 sayılı karar) Anayasa

Mahkemesi, Türk Medeni Kanunu’nda, evli erkeklerle evli kadınlar arasında so-

yadı bakımından farklı muameleye yol açan bir kanun hükmünü oyçokluğuyla

onaylamıştır ki bunun AİHM’in 16 Kasım 2004’te Ünal Tekeli -Türkiye davasında

aldığı kararla çelişkili olduğu görülmektedir. Anayasa Mahkemesi, itiraz yoluna

başvuran alt mahkemelerin öne sürdükleri gerekçelere rağmen, 8’e karşı 9 oy ile,

söz konusu kanun hükmünün Anayasa’nın 90. maddesine uygun olup olmadığını

değerlendirmenin gerekmediğine karar vermiştir.